Dopuszczalne jest ustalenie w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podlegania ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia w sytuacji, gdy należności z tytułu składek na te ubezpieczenia uległy przedawnieniu przed wydaniem decyzji.
Taką uchwałę podjął Sąd Najwyższy w dniu 9 czerwca 2016 r., sygn. akt: III UZP 8/16.
W kompetencji ZUS jest m.in. wydawanie decyzji w zakresie indywidualnych spraw dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz przebiegu tych ubezpieczeń. ZUS wydaje decyzje w spornych przypadkach dotyczących obowiązku ubezpieczeń społecznych. Otrzymuje ją osoba zainteresowana oraz płatnik składek. Przy czym nie później niż w terminie siedmiu dni od uprawomocnienia się tej decyzji płatnik składek ma obowiązek przekazać do ZUS dokumenty związane z ubezpieczeniami społecznymi określone w ustawie za okres objęty decyzją.
Sporna może być np. kwestia, czy w danym okresie osoba zgłoszona do ubezpieczeń jako zleceniobiorca ma obowiązek płacić składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, czy też w okresie tym podlegała jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Zdaniem sądu stosunek ubezpieczenia społecznego powstaje z mocy samego prawa, a to oznacza, że na jego powstanie, ustanie oraz zmianę nie ma żadnego wpływu wola stron. O tym, że osoba fizyczna i w jakich okolicznościach podlega (bądź nie podlega) ubezpieczeniom społecznym decyduje wyłącznie ustawa. Ponieważ publicznoprawny stosunek ubezpieczenia społecznego powstaje (istnieje) ex lege, to wydawana przez ZUS decyzja w indywidualnej sprawie dotyczącej zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz przebiegu tych ubezpieczeń jedynie potwierdza podleganie ubezpieczeniu niezależnie od woli ubezpieczonego i płatnika.
W świetle powyższego Sąd Najwyższy uznał, iż przedawnia się jedynie obowiązek składkowy, zatem samo żądanie do opłacenia przez płatnika składek na ubezpieczenie, po upływie okresu przedawnienia. Nie ulega natomiast przedawnieniu stwierdzenie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, bo nie przewiduje tego ani ustawa, ani inne akty prawne z dziedziny ubezpieczeń społecznych.
Konsekwencją przyjęcia takiego poglądu jest dopuszczalność wydania decyzji potwierdzającej istnienie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, nawet w odległej przeszłości, także po upływie terminu przedawnienia składek.
Ustalenie istnienia w przeszłości obowiązku ubezpieczeń społecznych w sytuacji, gdy składki na te ubezpieczenia nie zostały zapłacone i przedawniły się, nie jest bezcelowe. Potrzeba wydania takiej decyzji wynika przede wszystkim z uwzględnienia, że podleganie ubezpieczeniom społecznym, mimo nieopłacenia składek, ma lub może mieć istotne znaczenie dla realizacji interesów osoby ubezpieczonej, np. przy naliczaniu okresów do emerytury.
 |
