Każde ukąszenie owada powoduje miejscowy odczyn toksyczno-zapalny. Powstaje wtedy zaczerwienienie, obrzęk, bąbel, ból i przykre swędzenie. Zwykle najgorsze są użądlenia w głowę i szyję.
Szczególnie niebezpieczne objawy pojawiają się po ukąszeniu przez szerszenia, osę lub pszczołę, ponieważ jad tych owadów ma wyjątkowo silne właściwości toksyczne i alergizujące. U osoby uczulonej mogą wystąpić niebezpieczne objawy kliniczne: pokrzywka na całym ciele, obrzęk gardła i krtani, nagła gorączka, duszność astmatyczna lub nawet zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny. Takie uogólnione reakcje występują u 0,4-0,8 proc. wszystkich ludzi i u 1-2 proc. typowych alergików. Zdecydowanie częściej kłopoty te pojawiają się u osób dorosłych niż u małych dzieci. Poza objawami ostrymi, które występują zaraz po kontakcie z owadem, czasami powstają reakcje opóźnione o kilka lub kilkanaście dni od użądlenia, jak np. zapalenie nerek, zapalenie nerwów, skaza krwotoczna.
Aby rozpoznać alergię na jad owadów, należy wykonać specjalistyczne badania w warunkach szpitalnych: testy skórne prick, testy śródskórne, badanie swoistych przeciwciał IgE we krwi.
Osoby uczulone na owady powinny przestrzegać pewnych zaleceń profilaktycznych. Należy unikać jaskrawych, żółtych i pomarańczowych ubrań, które przyciągają owady. Nie wolno chodzić boso i bez nakrycia głowy. Nie należy jeść owoców, lodów i słodyczy na świeżym powietrzu, bo wabią wszelkie insekty. Nie można używać pachnących mydeł, szamponów i kosmetyków. I na pewno nie wolno drażnić owadów i wykonywać gwałtownych ruchów. Pomocne jest stosowanie środków odstraszających, koniecznie z odpowiednim atestem. Warto podkreślić, że wiele owadów nie lubi zapachu witaminy B oraz olejku waniliowego, goździkowego i eukaliptusowego. Użycie takich preparatów może skutecznie zmniejszyć narażenie na użądlenia przez owady. Dodatkowym zabezpieczeniem mogą być odpowiednie siatki w oknach.
Jeśli osobę alergiczną ukąsi owad, piekące miejsce należy przemyć środkiem dezynfekcyjnym, a następnie zrobić okład z zimnej wody lub lodu. Miejsce ukąszenia można posmarować żelem Fenistil lub Puriced, a przy większym odczynie zapalnym maścią ze sterydem. Doustnie warto podać lek przeciwhistaminowy i wapno. Po ukąszeniu przez pszczołę trzeba ostrożnie usunąć żądło i nałożyć opaskę uciskową. Jeśli pojawią się objawy ogólne (pokrzywka na całym ciele, duszność, zaburzenia świadomości), należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe i umieścić pacjenta w szpitalu. Jednak zanim przyjedzie lekarz, trzeba podać specjalny preparat epinefryny w autostrzykawce. Powinna go mieć każda osoba uczulona na jad owadów. Alergia taka może być niebezpieczna, warto więc porozmawiać z lekarzem o możliwości odczulania. Leczenie to zazwyczaj odbywa się w warunkach szpitalnych, jest niestety uciążliwe, kosztowne i czasochłonne, trwa zawsze kilka lat, ale jest naprawdę skuteczne.
 | Ewa Najberg - alergolog |
