Organizm człowieka składa się w 70 proc. z wody, jest ona niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania. Każda sytuacja, w której ilość wody w organizmie spada, jest groźna. Jest to szczególnie niebezpieczne dla niemowląt i dla ludzi starszych.
W normalnych warunkach woda wydalana jest z organizmu z moczem, z kałem, w czasie oddychania oraz w czasie pocenia się. Istnieją sytuacje, w której utrata wody jest większa. Przykładem jest biegunka i/lub wymioty, podwyższona temperatura ciała, oparzenia, krwotoki, przegrzanie, intensywna praca fizyczna. Także stosowanie środków odwadniających, do których należą poza lekami moczopędnymi i przeczyszczającymi także alkohol i kofeina, może powodować nadmierną utratę wody. Objawy odwodnienia narastają stopniowo. Początkowo pojawia się uczucie silnego pragnienia, potem suchość w ustach, ból głowy. Ilość wydalanego moczu jest znacznie mniejsza, a mocz ma ciemne zabarwienie. Pojawiają się uczucie osłabienia, zawroty głowy, zaburzenia widzenia. Często także występują nudności. W badaniu lekarskim poza suchymi śluzówkami i zapadniętymi oczami stwierdza się przyspieszoną pracę serca, przyspieszony oddech, niskie ciśnienie tętnicze krwi, skóra jest sucha i ma zmniejszoną elastyczność. Jeśli pacjent na tym etapie nie otrzyma pomocy, pojawiają się senność, potem drgawki, zaburzenia świadomości, utrata przytomności. Przy utracie ponad 15 proc. wody z organizmu następuje śmierć.
U małych dzieci konieczne jest obserwowanie, czy język i usta nie są suche. Czy w czasie płaczu występują łzy, czy skóra jest prawidłowo napięta, czy ciemiączko nie jest zapadnięte, czy dziecko normalnie oddaje mocz (przynajmniej co 3 godziny). Dziecko odwodnione jest apatyczne, senne, osłabione, może nie płakać.
Pierwszą pomocą u osoby odwodnionej, która jest przytomna, jest podanie wody do picia. W miarę możliwości należy zlikwidować czynnik, który do odwodnienia doprowadził, należy np.: przejść do chłodniejszego pomieszczenia, zaprzestać stosowania środków odwadniających, leczyć infekcję, biegunkę czy wymioty. W zależności od stosunku wody i sodu w organizmie dzieli się odwodnienia na trzy rodzaje: izotoniczne, hipotoniczne i hipertoniczne. Każde z nich wymaga nieco innego wyrównywania zaburzeń wodnych i elektrolitowych, ale to już zmartwienie lekarzy. Wielu pacjentów wymaga leczenia w warunkach szpitalnych i podawania im kroplówek. Ich skład zależy od zaburzeń elektrolitowych stwierdzonych na podstawie badań labolatoryjnych.
Dorosły człowiek powinien wypijać w ciągu dnia około 1,5-2 litrów płynów. W czasie trwających upałów wypijanie 2 litrów to absolutne minimum. Najlepiej pić wodę, herbatę bez cukru lub odtłuszczone mleko. W upały dobrze jest ograniczyć spożywanie mięsa, a zamienić je na sezonowe warzywa zawierające wodę i sole mineralne.
 | Izabela Pakulska - lekarz |
