Trzustka jest narządem położonym w górnej części jamy brzusznej. Spełnia w organizmie dwie funkcje. Wewnątrzwydzielniczą – hormonalną – ponieważ wytwarza insulinę i glukagon oraz zewnątrzwydzielniczą – produkuje enzymy trawienne.
W stanach chorobowych trzustki może dojść do zaburzenia pracy obu tych układów. Przyczyny zapalenia trzustki są różne, najczęściej jest to kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz nadużywanie alkoholu. Nadwaga oraz podwyższony poziom lipidów także sprzyjają stanom zapalnym trzustki. Przyczyną zapalenia mogą być także niektóre leki oraz zakażenia wirusowe i pasożytnicze. Ostre zapalenie trzustki może być powikłaniem zabiegów wykonywanych na drogach żółciowych lub trzustkowych.W ostrym zapaleniu trzustki objawy choroby pojawiają się nagle. Występują silny ból w nadbrzuszu, wzdęcie, nudności, wymioty, na ogół także bardzo wysoka gorączka. Zapalenie trzustki rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych, badań labolatoryjnych, badania USG i tomografii komputerowej. W zależności od ciężkości zapalenia rokowanie jest różne. Do jego oceny służą różne skale, w których obserwuje się zmiany wartości wyników biochemicznych we krwi chorego. Śmiertelność jest wysoka – sięga od 5 do nawet 40 proc. w ciężkich postaciach. Każde ostre zapalenie trzustki musi być leczone w szpitalu; leczenie jest wielokierunkowe i długotrwałe.
Zapalenie trzustki może się powtórzyć, dlatego ważne jest rozpoznanie przyczyny, która doprowadziła do choroby, i próba jej eliminacji. Zakaz spożywania alkoholu dotyczy wszystkich pacjentów z chorobami trzustki. U osób z kamicą pęcherzyka żółciowego wskazane jest leczenie operacyjne lub endoskopowe usunięcie pęcherzyka. Jeśli przyczyną były leki, należy po konsultacji z lekarzem przerwać ich stosowanie i zamienić je na inne preparaty. Ważna jest także normalizacja ciężaru ciała oraz poziomu lipidów we krwi.
U wszystkich pacjentów po ostrym zapaleniu trzustki konieczne jest przestrzeganie diety. Przez pierwszy miesiąc po przebyciu ostrego zapalenia trzustki konieczne jest ograniczenie spożywania tłuszczów. Dieta musi być lekkostrawna. Należy jeść pięć razy dziennie, a posiłki nie powinny być obfite. Wskazane jest spożywanie jasnego pieczywa, ryżu, makaronów. Można jeść chude mięso: drób, wołowinę, cielęcinę oraz chude ryby. Zalecane są także mleko, gotowane warzywa i dżemy. Posiłki powinny być gotowane lub pieczone w folii. Produkty smażone, duszone, sosy przyrządzane na wywarach mięsnych i na zasmażkach, ciasta z kremem, torty są przeciwskazane. Nie należy także jeść ciemnego pieczywa, śmietany, smalcu, kapusty, rzodkiewek, cebuli, warzyw strączkowych. Nie wolno jeść niektórych owoców, szczególnie gruszek, śliwek i czereśni.
Jeśli w czasie stosowania odpowiedniej diety samopoczucie jest dobre, można stopniowo zwiększać ilość tłuszczu oraz wprowadzać nowe produkty. Jeśli pojawią się dolegliwości, takie jak bóle brzucha, nudności, uczucie pełności, odbijania, wzdęcia brzucha, należy ponownie wrócić do bardziej rygorystycznej diety.
Większość pacjentów po przebytym ostrym zapaleniu trzustki nie wymaga leczenia farmakologicznego, podstawowym leczeniem jest dieta.
| Izabela Pakulska - lekarz |
