Wzdęcie, ból i uczucie rozpierania jamy brzusznej to skargi dużej grupy osób – 10-30 procent. Najczęściej takie dolegliwości występują u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego, szczególnie u kobiet oraz u osób ze skłonnością do zaparć.
Wzdęcie jest skutkiem zwiększenia ilości gazów w jelitach. Może (ale nie musi) towarzyszyć powiększenie obwodu brzucha, zwykle jest ono niewielkie ok. 2 cm, ale w skrajnych przypadkach może wynosić nawet 10 cm! Wzdęcie ulega nasileniu w ciągu dnia, zmniejsza się po oddaniu gazów i stolca.W przewodzie pokarmowym znajduje się wiele gazów. Jest tam przede wszystkim tlen, azot, dwutlenek węgla, wodór, metan, siarkowodór i inne. Istnieją trzy źródła tych gazów. Pierwsze, często nieuświadamiane, to połykanie powietrza. Dzieje się tak przy mówieniu, piciu i jedzeniu. Przykładowo, wypiciu 1500 ml płynu w ciągu dnia towarzyszy połknięcie 2600 ml powietrza; jeśli dodamy powietrze połykane w czasie mówienia i jedzenia, będzie go jeszcze więcej. Drugie źródło to przenikanie powietrza z krwi, a trzecie to fermentacja bakteryjna w jelitach.
Produkty zawierające dużą ilość węglowodanów złożonych nie ulegają całkowitemu rozkładowi w jelicie cienkim i są przyczyną wzmożonej fermentacji w jelicie grubym. Przykładem są rośliny strączkowe oraz bardzo popularne słodziki zastępujące cukier.
Także błonnik zawarty na przykład w otrębach pszennych może powodować wzdęcia. Nie ulega on rozkładowi w jelitach, a zwiększając masę stolca, ułatwia wprawdzie wypróżnienie, ale nasila bakteryjne wytwarzanie wodoru i wzdęcia.
Preparaty poprawiające motorykę przewodu pokarmowego, węgiel aktywowany, leki przeczyszczające mogą zmniejszyć uczucie wzdęcia, często są jednak mało skuteczne. Podejmowane są próby poszukiwania antybiotyku, który będzie działał tylko miejscowo w jelicie, nie będzie miał niepożądanych efektów i będzie mógł być stosowany przewlekle.
Na razie najlepszą metodą jest zapobieganie. Osoby ze skłonnością do wzdęć powinny jeść powoli, nie mówić w czasie jedzenia, pić pokarmy przez słomkę. Należy pamiętać, że żucie gumy i palenie papierosów nasilają połykanie powietrza. Stosowanie słodzików i błonnika wzmaga fermentację jelitową. Unikanie roślin strączkowych, mleka i jego przetworów, napojów gazowanych także zmniejsza występowanie wzdęcia.
Istotnym elementem zmniejszającym wzdęcia i ułatwiającym wypróżnienie jest regularny wysiłek fizyczny. Nie musi być on intensywny. Często wystarczy codzienny spacer.
 | Izabela Pakulska - lekarz |
