Niekiedy pozornie zupełnie różne alergeny mają podobną budowę, a ich drobne cząsteczki białkowe, zwane fachowo epitopami, mogą być wspólne dla zupełnie różnych substancji. Powoduje to występowanie tzw. alergii krzyżowej.
Istota tego zjawiska polega na tym, że pacjent odpowiada reakcją uczuleniową jednocześnie (krzyżowo) na pewne alergeny wziewne i pokarmowe. Sytuacja ta obserwowana jest najczęściej u ludzi nadwrażliwych na pyłki roślinne. Po prostu po pewnym czasie trwania typowych objawów pyłkowych – katar, kaszel, swędzenie spojówek, duszności – może pojawić się (ale nie musi) ostre uczulenie na niektóre pokarmy, a najczęściej na świeże warzywa i owoce. I tak osoba uczulona na brzozę zaczyna źle tolerować marchew, seler, jabłka oraz wiśnie. Nadwrażliwość na pyłki trawy może prowadzić do uczulenia na pomidory, melony, arbuzy i brzoskwinie. Przy alergii na chwasty mogą pojawiać się objawy po spożyciu selera, jabłek, bananów, ziół, przypraw. Alergia na leszczynę prowadzi dość często do nadwrażliwości na orzechy, szczególnie laskowe.W alergii krzyżowej pewne określone pokarmy mogą powodować rozmaite nieprzyjemne dolegliwości: swędzenie, pieczenie języka i gardła, obrzęk warg, wysypki wokół ust, gwałtowne kichanie, pokrzywkę, a nawet niebezpieczny wstrząs anafilaktyczny.
Należy podkreślić, że alergię krzyżową stwierdza się zwykle u młodzieży i osób dorosłych, a znacznie rzadziej u małych dzieci. U grupie osób dorosłych alergia krzyżowa dotyczy 30 proc. pacjentów uczulonych na różne pyłki roślinne. U dzieci alergicznych reakcje krzyżowe obserwowane są znacznie rzadziej – takie objawy ma mniej niż 10 proc. maluchów. Warto dodać, że u niektórych osób dolegliwości obserwowane są tylko w okresie pylenia konkretnej, uczulającej rośliny, ale u innych objawy mogą występować przez cały rok. Ponadto zauważono, że typowe reakcje krzyżowe zdecydowanie częściej występują bezpośrednio po stresach i przy dużym wysiłku.
Poza alergią na pyłki roślinne znacznie rzadziej występują inne reakcje krzyżowe: mleko krowie – wołowina i cielęcina; kot – wieprzowina; jajka kurze – mięso drobiowe, pierze; lateks – pomidory, ziemniaki, ananasy, banany; roztocza kurzu domowego – skorupiaki; różne grupy lekowe, np. penicyliny – cefalosporyny.
W alergii krzyżowej postępowanie lecznicze powinno być kompleksowe. Należy oczywiście stosować typowe leki przeciwalergiczne doustne i miejscowe, zależne od rodzaju i stopnia nasilenia objawów chorobowych. Bardzo ważną rolę odgrywa również odpowiednia dieta eliminacyjna, polegającą na unikaniu szkodliwych pokarmów. Należy podkreślić, że u osób uczulonych na pyłki roślinne najbardziej skuteczne będzie odczulanie, które pomoże ograniczyć, a czasem nawet zlikwidować całkowicie zarówno objawy wziewne, jak i pokarmowe.
 | Ewa Najberg - alergolog |
