Polskie firmy budowlane i branż pokrewnych realizują szereg usług poza granicami kraju - od budowy mieszkań, dróg i obiektów hydrotechnicznych, przez montaż magazynów, fabryk i linii produkcyjnych, renowację zabytków i usługi instalacyjne aż po budowę statków i elektrowni atomowych. Już niedługo. Zmiany w unijnej dyrektywie o delegowaniu pracowników sprawią, że ich usługi staną się za granicą niekonkurencyjne.
Polskie usługi budowlane doceniane za granicą
Jak podaje Korporacja Przedsiębiorców Budowlanych UNI-BUD, nasze firmy od lat są cenionymi partnerami w krajach UE i EOG realizując prestiżowe projekty z zakresu budownictwa mieszkaniowego, użyteczności publicznej czy infrastrukturalnego.
"Dla ponad 90% firm zrzeszonych w UNI-BUD transgraniczne świadczenie usług to ważna część działalności" - podkreśla Barbara Reduch-Widelska, Prezes Zarządu Korporacji Przedsiębiorców Budowlanych UNI-BUD, od ponad 25 lat wspierającej polskie firmy, działające w szeroko rozumianej branży budowlanej.
Będąc generalnymi wykonawcami lub podwykonawcami firm lokalnych, rodzime przedsiębiorstwa budują domy, biurowce, hotele, stadiony, magazyny, drogi, mosty, tunele, obiekty hydrotechniczne, energetyczne i wiele innych. Świadczą również usługi specjalistyczne jak prace elektryczne, instalacyjne, stoczniowe, izolacyjne, konserwacja zabytków, prace remontowe, usługi sprzętowe, montażowe, relokacja linii produkcyjnych z jednego kraju do innego, usługi dla przemysłu stoczniowego czy specjalistyczne prace wysokościowe.
Polskie firmy w znacznej mierze realizują zaawansowane usługi, wymagające doświadczenia, dyspozycyjności oraz wysokich kwalifikacji pracowników. Przykładem takich robót może być budowa i renowacja farm wiatrowych czy elektrowni. Bardzo często na lokalnych rynkach europejskich zainteresowanie ofertą polskich firm jest duże z uwagi na deficyt specjalistów o wymaganych kwalifikacjach.
Śmiertelne zagrożenie ze strony unijnych przepisów
Komisja Europejska i Parlament Europejski pracują obecnie nad nowelizacją dyrektywy o delegowaniu. Według jej założeń wszystkie przedsiębiorstwa, które będą wysyłać swoich pracowników za granicę będą musiały naliczać ich wynagrodzenia według wszystkich zasad prawa państwa, na terenie którego wykonywana jest praca.
"Nie chodzi o to, że polscy pracodawcy nie chcą lepiej płacić swoim pracownikom" - tłumaczy Stefan Schwarz, prezes Inicjatywy Mobilności Pracy, największego w Europie think-tanku zajmującego się mobilnością i delegowaniem pracowników - tym bardziej że po uchwaleniu dyrektywy w większości przypadków wynagrodzenia wcale nie zwiększą się. Chodzi o to, że jego prawidłowe naliczanie stanie się ogromnie skomplikowane, co podwyższy ryzyko i koszty związane z delegowaniem pracowników. A te, według najnowszych badań już obecnie są bardzo wysokie. Niestety duża ich część nie trafia do rąk pracowników, ale przeznaczana jest na pokrycie kosztów związanych z biurokracją i wymogami administracyjnymi wprowadzanymi przez państwa przyjmujące. Za niedostosowanie się do nich grożą kary sięgające nawet 500 tys. Euro.
Drugą bolesną kwestią będzie ograniczenie czasu delegowania. Dotąd była mowa najczęściej o 24 miesiącach, obecnie Francja i Niemcy postulują skrócenie tego okresu do jednego roku. - Wyobraźmy sobie firmę budowlaną, która ma wieloletni kontrakt na prace renowacyjne i utrzymaniowe w kilku elektrowniach w Finlandii. Jej pracownicy będą się w trakcie trwania kontraktu wielokrotnie się zastępować. Według nowych przepisów będzie to postrzegane jako kontynuacja pracy na tym samym stanowisku i po łącznym przekroczeniu ustalonej liczby miesięcy każdy kolejny wysłany pracownik będzie traktowany tak, jakby był na stałe zatrudniony w Finlandii ze wszystkimi tego konsekwencjami.
"Jeśli delegowanie pracowników stanie się drogie i ograniczone w czasie, polskie firmy będą zmuszone do przenoszenia swojej działalności za granicę. Z badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie przez dra Benio wynika, że delegowanie polskich specjalistów za granicę już teraz generuje blisko 30% dodatkowych kosztów, co w powiązaniu z nowymi obciążeniami wynikającymi ze zmiany dyrektywy spowoduje, że eksport usług z Polski przestanie być opłacalny" - komentuje Stefan Schwarz.
Równocześnie z pracami nad nową dyrektywą, niektóre państwa członkowskie już dziś wprowadzają przepisy, których celem jest nieuczciwa i sprzeczna z unijnymi zasadami ochrona swoich rynków. Pod koniec kwietnia szwedzki parlament przyjął ustawę, która pozwoli związkom zawodowym na blokowanie firm z innych krajów UE, jeśli nie podpiszą one lokalnych umów zbiorowych. Problemem jest także fakt, że w Szwecji nie ma dostępnej dla zagranicznych pracodawców listy powszechnie obowiązujących układów zbiorowych, a każdy taki układ będzie ich obowiązywał. Także Francja i jej samorządy wprowadzają coraz bardziej pomysłowe bariery. Przykładem jest chociażby słynna klauzula Moliera, zgodnie z którą pracownicy niemówiący po francusku nie mogą pracować na budowach, które są realizowane z pieniędzy publicznych w czterech regionach Francji, czy też opłata 40 euro, którą od stycznia przyszłego roku będzie trzeba wnieść za każdego pracownika delegowanego do Francji.
"Wszyscy wiedzą, że te przepisy są niezgodne z prawem unijnym. Zanim jednak interwencje Komisji Europejskiej przyniosą skutek mijają miesiące, a czasem lata. W tym czasie polskie firmy tracą kontrakty, a ich pracownicy zatrudnienie" - komentuje Stefan Schwarz.
Konsekwencje dla branży
Wiele firm świadczących usługi na terenie innych krajów unijnych będzie miała trudności z utrzymaniem się na rynku.
"Oceniamy, że na unijnym rynku utrzyma się jedynie 30-40% firm z szeroko rozumianego sektora budowlanego i branż pokrewnych. Reszta albo upadnie, albo przeniesie się za granicę. To oznacza, że większość ich polskich pracowników straci pracę. Część będzie pracować w polskich firmach, ale ich składki na ubezpieczenia społeczne i podatki będą zasilać budżety innych państw" - komentuje Barbara Reduch-Widelska. Niestety większość gorzej wykwalifikowanych pracowników straci dobrze opłacaną pracę za granicą i pozostanie bezrobotna, co dodatkowo obciąży polski budżet.
Ta ostatnia kwestia jest szczególnie mocno podkreślana przez UNI-BUD. W opracowanych przez organizację "Uwagach do projektu dyrektywy" czytamy: "Należy głośno mówić o problemach, które do tej pory były marginalizowane i przemilczane. Krajom tzw. "starej UE" chodzi przede wszystkim o to, aby za pracowników, którzy są delegowani do krajów takich jak Niemcy, Francja, czy Belgia, wszystkie składki i podatki były płacone do ich kas."
"Nie może zostać niezauważony fakt, że polscy pracodawcy delegujący pracowników do innych krajów UE ponoszą dodatkowe koszty takie jak zakwaterowanie, wyżywienie, transport, pomoc organizacyjna, dodatkowe ubezpieczenia, ustalanie właściwego ustawodawstwa, etc. szacowane na 30-35% ogółu kosztów usługi. Porównanie łącznych kosztów pracy pracownika delegowanego z Polski do łącznych kosztów pracy pracownika lokalnego podważają obiegowe opinie o rzekomym dumpingu socjalnym i nieuczciwej konkurencji ze strony polskich firm, podkreśla Barbara Reduch-Widelska.
Przedsiębiorcy zrzeszeni w organizacji podkreślają, że pracownik musi mieć możliwość wyboru państwa, w którym chce być ubezpieczony i z jakim systemem zabezpieczenia społecznego chce być związany i to właśnie w ten sposób należy rozumieć swobodny przepływ pracowników i jednolity rynek UE.
Źródło: Inicjatywy Mobilności Pracy
