Renowacja tarasu z uwzględnieniem błędów projektowych i wykonawczych oraz obowiązujących standardów

1. Studium błędów projektowych i wykonawczych w odniesieniu do zaprojektowanego oraz zrealizowanego tarasu

Taras był wykonany z uwzględnieniem następującego układu warstw:

• strop żelbetowy;
• paraizolacja wykonana z folii PE o grubości 0,2 mm;
• styropian ekstrudowany;
• dwuwarstwowa izolacja bitumiczna;
• warstwa rozdzielająca;
• beton spadkowy;
• płytki.

Podczas oględzin stwierdzono nieprawidłowości w zaprojektowaniu izolacji tarasu i warstwy wierzchniej. Firma wykonująca taras nie dostrzegła błędów projektowych i zrealizowała go – niestety – zgodnie z projektem. Również nadzór budowlany nie potrafił się znaleźć w tej sytuacji. Na wykonanym tarasie popełnione zostały najczęściej powtarzające się na tego rodzaju konstrukcjach błędy:

• pionowa izolacja nie została wyprowadzona na wysokość 10 cm, powyżej górnej krawędzi płytek, będącej jednym z poziomów prowadzenia wody;
• izolacja pionowa nie została dociśnięta listwą aluminiową (rys.1);
• brak wykształconej poprawnie warstwy prowadzenia wody (odwodnienia) pomiędzy izolacją a betonem spadkowym;
• niepoprawnie zostały dobrane wpusty (tzw. tarasowe), które odprowadzałyby wodę z płaszczyzny izolacji oraz z płytek;
• niepotrzebnie zastosowano styropian ekstrudowany, który stosuje się głównie w warstwach dachu odwróconego. W tym przypadku mógł on zostać zastąpiony tańszym materiałem np. EPS 200;
• brak przelewu awaryjnego.

Rys. 1. Izolacja pionowa nie została odciśnięta listwą aluminiową

Po oględzinach błędnie wykonanego tarasu zaproponowano następujące rozwiązanie:

• Demontaż i rozbiórka istniejącego układu warstw do poziomu płyty żelbetowej (stropu) o spadku 0% w taki sposób, aby przygotowana powierzchnia stwarzała możliwość wbudowania na niej paraizolacji bitumicznej;
• Płyta betonowa tarasu (istniejąca);
• Gruntownik;
• Warstwa paroizolacji bitumicznej z wkładką aluminiową np. Schwarte VA4 papa paroizolacyjna;
• Warstwa izolacyjna poliuretanowa grubości o 6cm;
• Styropian spadkowy EPS 200;
• Warstwa izolacji polimerowo-bitumicznej np. TEC KSA podkładowej samoprzylepnej (rys. nr 3);
• Warstwa izolacji polimerowo-bitumicznej np. FLEX K5E nawierzchniowa termozgrzewalna;
• Włóknina filtracyjna;
• Żwir płukany o frakcji 4/8 mm;
• Płytki osadzone na żwirze z fugą wynoszącą ok. 8 mm;
• Dostawa i zaizolowanie dwóch wpustów;
• Zaizolowanie przelewów awaryjnych;
• Wykonanie izolacji pionowej przeciwwodnej tarasu do wysokości 10cm powyżej górnej krawędzi płytek oraz 5cm powyżej górnej krawędzi płytek w obszarze rusztu, drzwi i okien,
• Dostawa i wbudowanie rusztu wraz z osprzętem w wersji stalowej, ocynkowanej, zgodnie z wytycznymi producenta (rys. nr 4).

Powyższy układ warstw posiada szereg zalet. W przypadku ewentualnej nieszczelności można wykonać szybki, sprawny demontaż płytek oraz żwiru, celem naprawy izolacji, a wszystko niewielkim kosztem. Dodatkową zaletą jest to, że odwodnienie tarasu odbywa się relatywnie efektywnie nie tylko z poziomu płytek, ale również z poziomu warstwy izolacji. Przedstawiony system układania warstw jest bardzo często praktykowany miedzy innymi w Niemczech.

Inwestor w zamian za osadzenie płytek na żwirze płukanym zaproponował ich ułożenie z uwzględnieniem:

• Maty drenażowej kubełkowej;
• Włókniny filtracyjnej;
• Wylewki cementowej;
• Płytek ceramicznych (rys. nr 4);

pozostałe warstwy z wyjątkiem tych zamienionych pozostały bez zmian (rys 2).


Rys. 3. Warstwa izolacji polimerowo bitumicznej np. TEC KSA podkładowej samoprzylepnej


Rys. 4. Taras po zakończeniu renowacji

2. Le Corbusier i jego „Koncepcja” wykonania tarasu (jako ciekawostka)

Niewielu architektów epoki modernizmu w tak zdecydowany sposób propagowało stosowanie i wykorzystanie płaskich dachów jak czynił to Le Corbusier. Był przekonany, że „W naturze człowieka jest piąć się w górę na dach swojego domu”, pytając: „Czyż zaprawdę nie jest to wbrew wszelkiej logice, że cała powierzchnia miasta pozostaje niewykorzystana?”. Technologia zaprojektowanego przez niego w roku 1928 tarasu nawiązuje do dzisiejszych rozwiązań (Rys. nr 5).


Rys. 5. Villa Savoye, Poissy we Francji

3. Znaczenie poprawnie wykonanego projektu tarasu oraz jego realizacji, jak również wykonanie ewentualnej renowacji widziane od strony kosztów

Należy  podkreślić dużą rolę jaką odgrywa wykonanie poprawnego projektu tarasu oraz właściwy dobór firmy wykonawczej z uwagi na bardzo wysokie koszty ewentualnych napraw lub całkowite koszty remontu przedmiotowego tarasu.

• Zgodnie z autorem publikacji pt. „Typowe szkody dla dachów W. Holzapfel, koszty renowacji tarasu oscylują pomiędzy 800 do 1500 € w krajach zachodnich.
• Koszty renowacji tarasu w technologii omówionej w punkcie pierwszym wynoszą około:
  • izolacja, warstwy rozdzielające, płytki oraz ruszty = ok. 700PLN/M²
  • demontaż starego tarasu + wyżej wymienione koszty ponownie wykonanego układu warstw =ok.  900PLN

~  1600 PLN/ M²

4. Projektowanie i wykonywanie tarasów na podstawie „Wytycznych do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną - wytyczne dachów płaskich” wydanych przez Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA

Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA, powstałe w 2006 roku, postawiło sobie za jeden z głównych celów podniesienie jakości specjalistycznych robót budowlanych poprzez określenie standardów wykonania. W tym celu z końcem roku 2007 DAFA rozpoczęła wydawanie publikacji, w których przekazuje informacje techniczne, przykładowe rozwiązania oraz stan wiedzy w krajach o dłuższej tradycji wykorzystywania nowych technologii w budownictwie.

Standardy pozwalają wszystkim uczestnikom procesu budowlanego: inwestorowi, projektantowi, wykonawcy, inspektorowi nadzoru oraz na końcu użytkownikowi na operowanie tymi samymi określeniami i parametrami. Umożliwia to jednoznaczne definiowanie założeń projektowo-wykonawczych m.in. robót izolacyjnych na dachach płaskich, których dotyczy niniejsza publikacja.

Z uwagi na duże niedobory literatury branżowej oraz brak jednolitych standardów i wytycznych na rynku polskim, Stowarzyszenie DAFA podjęło się opracowania wytycznych z zakresu projektowania, wykonania, montażu i eksploatacji dachów płaskich i fasad.

Stowarzyszenie DAFA oddaje do Państwa rąk możliwie wierne tłumaczenie wytycznych międzynarodowej organizacji IFD (International Federation of Roofing Contractors). Wytyczne zawierają informacje na temat wykonania izolacji dachów zarówno bitumicznych, jak również z tworzyw sztucznych (takich jak PVC, TPO, EPDM i inne) oraz izolacji natryskowych.

Niniejsza broszura jest tłumaczeniem wytycznych, które w oryginale zostały wydane pod tytułami:

• w j. angielskim: „IFD Guidelines for the Design and Application of Roof Waterproofing -Flat Roof Guidelines”;
• w  j. niemieckim: “IFD Richtlinien für die Planung und Ausführung von Dächern mit Abdichtungen- Flachdachrichtlinien”;
• w  j. francuskim: “IFD Directives pour la conception et la mise en oeuvre de toitures avec étanchéité- Directives toits plats”.

Wytyczne te opracowano na podstawie wieloletnich doświadczeń pozyskanych w trakcie wykonywania dachów płaskich przez firmy branżowe. Zawarte w publikacji wymagania oraz techniczne wskazówki zabezpieczają m.in. interesy użytkownika poprzez osiągniecie właściwego poziomu jakości w trakcie realizacji izolacji dachów płaskich. Niniejsze wytyczne są również ważnym źródłem informacji dla projektantów i architektów, umożliwiając właściwe zaprojektowanie izolacji dla typowych rozwiązań. Nie było możliwym jednak opisanie wszystkich przykładów szczególnych, w których konieczne może być zastosowanie działań zarówno rozszerzonych jak i ograniczonych.


Fot. DAFA

Poniżej cytujemy zaczerpnięte z publikacji fragmenty:
„Niniejsze wytyczne dotyczą wykonywania oraz projektowania izolacji wodochronnych na dachach płaskich i pochylonych (np.: dachy, tarasy, przejścia, chodniki, balkony, dachy zielone) ze wszystkimi elementami niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania pokrycia dachowego.
W zależności od rodzaju układu warstw dachu wyróżnia się:

• dachy wentylowane i niewentylowane,
• dachy jedno- i wielowarstwowe oraz systemy scalone pokryć dachowych,
• dachy ocieplone i nieocieplane.

Dachy użytkowe

Powierzchnie przeznaczone do użytkowania przez pieszych, np.: tarasy, balkony, przejścia, chodniki.

Izolacja wodochronna dachów za pomocą membran bitumicznych

W przypadku dachów o pochyleniu mniejszym niż 2% (które należy traktować jako konstrukcje specjalne i które mogą być stosowane w przypadkach wyjątkowych), może okazać się konieczne zastosowanie jednej lub dwóch warstw papy bitumicznej pod wierzchnią warstwą papy modyfikowanej polimerem. Zaleca się również zastosowanie ciężkiego materiału ochronnego (np.: żwiru). W podobny sposób zaleca się konstruować również koryta odwadniające posiadające również spadek o wartościach nie przekraczających 2%.

Izolacje wodochronne z tworzyw sztucznych i kauczuku

Izolacje wodochronne wykonane z membran z tworzyw sztucznych zasadniczo wykonuje się jako jednowarstwowe. W przypadku stosowania danego materiału (produktu) do wykonania jednowarstwowej izolacji wodochronnej musi on całkowicie spełniać wymagania oraz właściwości materiału wodochronnego. Szczególna uwaga musi zostać zwrócona na takie wymagania jak:

• dokładność oraz szczelność wykonania zakładów pomiędzy arkuszami;
• zapewnienie odpowiedniego zabezpieczenia przed uszkodzeniami mechanicznymi;
• odpowiednie zabezpieczenie (i odporność) przed wpływem czynników pogodowych – takie samo jak w przypadku systemów wielowarstwowych.

W przypadku dachów o pochyleniu mniejszym niż 2% (które należy traktować jako konstrukcje specjalne i które mogą być stosowane w przypadkach wyjątkowych) może okazać się konieczne zastosowanie membrany o nieco większej grubości w celu zapewnienia wyższego poziomu ochrony. Zaleca się również zastosowanie ciężkiego materiału ochronnego (np.: żwiru). W podobny sposób zaleca się konstruować również koryta odwadniające posiadające również spadek o wartościach nieprzekraczających 2%.

Izolacja wodochronna z folii płynnych

Przez określenie „izolacje wodochronne z materiałów płynnych” należy rozumieć mieszaniny materiałów plastycznych oraz plastyczno-bitumicznych. W przypadku wykonywania jednowarstwowej izolacji wodochronnej pokrycia dachowego z materiału płynnego, stosowany materiał musi w pełni odpowiadać kryterium dla pokryć jednowarstwowych.

Należy zwrócić szczególną uwagę na następujące elementy:

• bezpieczne i szczelne wykonanie wszelkich zakładów i połączeń,
• zapewnienie zabezpieczenia izolacji przed uszkodzeniami mechanicznymi,
• poziom odporności ciekłej izolacji wodochronnej na oddziaływania klimatyczne powinien być analogiczny jak w przypadku stosowania wielowarstwowej izolacji wodochronnej.

Ciężkie warstwy ochronne
Warstwa żwirowa

Zasadniczo, do wykonania ciężkiej warstwy ochronnej w postaci żwiru, należy żwir o uziarnieniu 1,6/3,2cm o grubości warstwy min. 5 cm. Jeżeli warstwa żwiru stosowana jest również jako warstwa balastująca, jej grubość i wynikający z tego ciężar na jednostkę powierzchni, powinna być tak dobrana aby zrównoważyć oddziaływanie sił odrywających wiatru.

Nawierzchnia przeznaczona do ruchu pieszego

Nawierzchnie dachowe przeznaczone do ruchu pieszego produkuje się np. z płyt chodnikowych lub płyt fasadowych na żwirze lub łupku o grubości średnio 3 cm. Na izolacjach wodochronnych z pasm bitumicznych można, a na izolacjach z pasm tworzyw sztucznych koniecznie trzeba położyć warstwę ochronną.

Nawierzchnia tarasów powinna mieć nachylenie wynoszące co najmniej 1% (~0,5°).
Wykorzystanie ewentualnych regulowanych podstawek dystansowych do wypoziomowania warstwy nawierzchniowej jest możliwe w przypadku, gdy podłoże jest stabilne. Pod spodem zalecane są warstwy ochronne.

Podział połaci dachowych

Przepisy odnoszące się do obciążenia wiatrem dzielą połacie na strefy: centralne, brzegowe i narożne. Na każdą z nich działają inne obciążenia wiatrem.

Zabezpieczenie za pomocą obciążenia dodatkowego

W celu zapewnienia ochrony przed odrywaniem warstw izolacyjnych możliwe jest zastosowanie następujących materiałów balastujących:

• żwiru o uziarnieniu 1,6-3,2 cm i grubości warstwy min. 5 cm.
• płyt chodnikowych (lub innych płytek betonowych) ułożonych na warstwie żwiru (lub specjalnych podkładkach plastikowych umożliwiających regulację wysokościową w celu zapewnienia odpowiedniego wypoziomowania nawierzchni) przy zastosowaniu odpowiedniej warstwy ochronnej lub rozdzielającej (żwir od warstwy izolacji wodochronnej lub termicznej),
• różnego rodzaju bloków betonowych ułożonych również na warstwie żwiru przy zastosowaniu odpowiedniej warstwy ochronnej lub rozdzielającej (patrz powyżej),
• bloków betonowych, o wymiarach ok. 2,5x2,5 m i grubości ok. 10 cm, ułożonych na podkładzie z zaprawy cementowej i warstwie rozdzielającej lub ochronnej,
• gazonów z zielenią lub ogólnie ziemi roślinnej z nasadzeniami (wraz z odpowiednimi warstwami drenażowymi i ochronnymi).

W rejonie krawędzi oraz narożników dachu luźno ułożone materiały mogą być zdmuchiwane przez wiatr (lub wyrzucane przez ptaki). W związku z tym w tych rejonach zaleca się stosowanie wykończenia z płytek betonowych (lub zastosowanie odpowiednich siatek ochronnych).

Wykończenie izolacji wodochronnej

(1) Wysokość wykończenia izolacji na powierzchni pionowej powinna wynosić:

• 15 cm,
• przynajmniej 12 cm dla dachów o pochyleniu do 9% (~5^o),
• przynajmniej 10 cm dla dachów o pochyleniu przekraczającym 9% (~5^o).

Powyższe wysokości należy odnosić względem poziomu najwyższych warstwy wykończeniowych, nawierzchniowych itp. takich jak na przykład żwir. Powyższe wartości są wartościami minimalnymi i mogą być one odpowiednio zwiększone przez krajowe przepisy. Dodatkowo w miejsca, gdzie może występować gruba pokrywa śniegu konieczne może się okazać zwiększenie wysokości wykończenia izolacji.

(2) Wykończenie izolacji na powierzchni pionowej musi być zabezpieczone przeciw jej zsunięciu się w dół. Zabezpieczenie należy wykonać poprzez mocowanie izolacji wzdłuż górnej krawędzi. W przypadku stosowania izolacji przeciwwodnych z materiałów ciekłych stosowanie mocowania wzdłuż górnej krawędzi izolacji może nie być konieczne w przypadku, gdy osiągnięty zostanie dostateczny poziom zespolenia izolacji z powierzchnią pionową.

(3) Górne połączenia powierzchni, na których jest wykończona izolacja wodochronna (np. ścianki kolankowe, attyki itp.) powinny być odpowiednio zabezpieczone przed deszczem. W przypadku ścian zewnętrznych pokrytych odpowiednimi systemami fasadowymi oraz warstwą izolacji termicznej wykończenie izolacji wodochronnej na tego typu ścianach powinno być wykonane pod tymi warstwami, bezpośrednio na warstwie konstrukcyjnej.

W przypadku ścian z zewnętrzną warstwą murowaną wykończenie izolacji powinno być zaopatrzone w odpowiednią obróbkę blacharską (np. profil typu Z) zainstalowaną ponad wykończeniem, w celu uniemożliwienia wciekania wody (spływającej po ścianie) pod warstwę izolacji.

(4) Powierzchnie ścian murowanych nieotynkowane (lub inne podobne powierzchnie) powinny być na powierzchni wykończenia izolacji wygładzone za pomocą cienkowarstwowej (do zastosowań na zewnątrz) odpowiednio przyczepnej zaprawy, na powierzchni, której możliwe będzie wykonanie wykończenia izolacji (poprzez jej przyklejenie, przymocowanie mechaniczne itp.). W przypadku powierzchni betonowych powinny one być gładkie, równe i nie posiadać żadnych ostrych fragmentów kruszywa itp. elementów wystających z betonu.

(5) Obróbki okapowe (np. parapety okienne) powinny być osadzone w odpowiednio przygotowanych szczelinach o głębokości ok. 1,5 cm w taki sposób, aby miejsce osadzenia było usytuowane najwyżej w stosunku do pozostałej części obróbki ukształtowanej z odpowiednim spadkiem. Jeżeli okaże się to konieczne, szczelina, w której osadzona została obróbka powinna być dodatkowo odpowiednio uszczelniona kitem trwale-plastycznym. Jeżeli tego typu obróbki wykonywane są z profili typu Z, to powinny one być tak ukształtowane, aby zagięcia nie posiadały kątów prostych. Kąty powinny być tak ukształtowane, aby obróbki umożliwiały właściwy odpływ wód opadowych z ich powierzchni w kierunku na zewnątrz obróbki.

(6) Listwy mocujące, które dodatkowo zapewniają również ochronę przed penetracją wody muszą być odpowiednio sztywne, aby na całej swej długości w jednakowy sposób dociskały warstwę izolacji wodochronnej. Odległość pomiędzy łącznikami nie powinna przekraczać 20 cm. Łączniki zastosowane do mocowania listwy powinny zapewniać odpowiedni docisk mocowanej izolacji. Zastosowanie dodatkowych obróbek blacharskich ponad listwami mocującymi zapewnia dodatkową ochronę przed penetracją wody w rejon mocowania listwy.

(7) W miejscach występowania pionowych dylatacji elementów konstrukcyjnych (np. ścian, elementów betonowych itp.) wykończenie izolacji musi być skonstruowane i wykonane w taki sposób, aby zapewnić możliwość ewentualnych przesuwów bez możliwości uszkodzenia izolacji wodochronnej. Ewentualne listwy mocujące powinny być tak ułożone, aby nie przebiegały jednym odcinkiem przez dylatacje. Zaleca się stosowanie odpowiednich uszczelniaczy lub osłon w taki sposób, aby zapobiec penetracji wody pod warstwę izolacji wodochronnej przez szczelinę.

Wykończenie izolacji na progach drzwiowych

(1) Drzwi, które stanowią bezpośrednie wyjście na powierzchnie tarasów oraz dachów muszą posiadać niezawodne uszczelnienie progu drzwiowego oraz jego sąsiedztwa.

(2) Przedstawione w niniejszym punkcie Wytycznych wymagania powinny być rozważone już na etapie projektowania samych powierzchni dachów i tarasów jak również drzwi.

(3) Wysokość wykończenia izolacji (i tym samym wysokość osadzenia progu drzwiowego), z reguły, powinna wynosić przynajmniej 12cm powyżej poziomu izolacji wodochronnej lub warstw nawierzchniowych, (jeżeli są zastosowane na dachu). Takie rozwiązanie zapewnia zabezpieczenie wykończenia izolacji przez śniegiem, stojącą wodą, zaciekaniem wody w czasie opadów, wciskaniem wody przez wiatr itp.

(4) W szczególnych przypadkach wysokość wykończenia izolacji (i tym samym usytuowania progu drzwiowego) może zostać zredukowana, jeżeli lokalne warunki w miejscu osadzenia drzwi wyjściowych na dach umożliwiają bardzo dobre i szybkie odprowadzenie wody z bezpośredniego sąsiedztwa progu drzwiowego. W takim przypadku redukcja wysokości osadzenia progu drzwiowego od wierzchniej warstwy pokrycia dachowego może być zredukowana do 5 cm. Górny koniec izolacji wodochronnej lub odległość od blach połączeniowych pod ramą drzwi.

(5) W przypadku, gdy próg drzwiowy znajduje się na tym samym poziomie, co podłoże, na którym wykonywana jest izolacja wodochronna należy stosować specjalne rozwiązania dotyczące wykończenia izolacji wodochronnej, które powinny być wcześniej uzgodnione pomiędzy projektantem, producentem drzwi oraz wykonawcą izolacji. Wykonywanie izolacji wodochronnej w tym rejonie bez wcześniejszych uzgodnień nie gwarantuje szczelności. Oznacza to również, iż należy zastosować odpowiednie środki zaradcze, takie jak np.:

• zastosowanie podgrzewanego drenażu w rejonie progu połączonego bezpośredni z głównym systemem odwadniania izolacji wodochronnej,
• wykonanie odpowiednich spadków izolacji wodochronnej,
• zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń przed rozbryzgiwaniem wody w rejonie drzwi,
• montaż ościeżnicy drzwi (progu) z odpowiednim kołnierzem zabezpieczającym,
• zastosowanie wewnętrznej izolacji wodochronnej oraz oddzielnego drenażu,
• zastosowanie izolacji wodochronnej w pełni przyklejonej do podłoża.

(6) Ościeżnica drzwi powinna być skonstruowana i wykonana w taki sposób, aby możliwe było wprowadzenie po nią albo warstwy izolacji wodochronnej stanowiącej wykończenie izolacji wodochronnej dachu albo płyt metalowych lub innych materiałów zabezpieczających przed penetracją wody. Wszelkie ewentualne kanały drenażowe znajdujące się w ościeżnicy (które mogą odprowadzać ewentualny kondensat powstający wewnątrz ościeżnicy) powinny być poprowadzone w taki sposób, aby miały ujście po zewnętrznej stronie ościeżnicy. Połączenia obróbek blacharskich okapników muszą być ułożone na zakład o wysokości min. 3cm. Otwory drzwiowe powinny być zaprojektowane w taki sposób, aby możliwe było wykonanie należytego wykończenia izolacji na takiej samej wysokości, jak w pozostałych miejscach jej wykończenia na dachu.

(7) Połączenie izolacji wodochronnej z progiem może być wykonane w sposób zbliżony do zastosowanego do wykończenia jej na powierzchniach ścian i attyk wokół dachu lub poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań systemowych producenta drzwi (na przykład poprzez zastosowanie odpowiednich obróbek blacharskich, listew mocujących, okapników itp.). Wykończenia powinny być jednak wykonane w taki sposób, aby znajdowały się za ościeżnicami (lub ewentualnie pod nimi) w celu uniemożliwienia ewentualnej penetracji wody.

(8) W przypadku stosowania na powierzchni dachu izolacji wykonanej z materiałów bitumicznych termozgrzewalnych, z reguły, w przypadku zastosowania drzwi o konstrukcji plastikowej możliwe jest zastosowanie do wykończenia izolacji jedynie materiałów klejonych na zimno ze względu na ryzyko uszkodzenia drzwi podczas rozgrzewania palnikiem warstw izolacji wodochronnej podczas jej wykańczania.

Wpusty dachowe

Wpusty dachowe w dachach odwadnianych wewnętrznie powinny być umieszczane w najniższych punktach dachu oraz skonstruowane w taki sposób, aby zapewnić szczelnie ich połączenie z izolacją wodochronną pokrycia dachowego.

Wpusty dachowe powinny być oddalone o przynajmniej 30cm w stosunku do attyk, szczelin dylatacyjnych oraz przebić i przeprowadzeń przez warstwę izolacji wodochronnej. Dodatkowo wpusty powinny być tak skonstruowane, aby nie stanowiły mostka termicznego w warstwach termoizolacyjnych pokrycia dachowego.

Ze względów eksploatacyjnych oraz potrzeby wykonywania okresowych kontroli stanu technicznego lokalizacja wpustów jak również ich konstrukcja powinny zapewniać pełny dostęp (do wykonania przeglądu czyszczenia itp.).
 
Wpusty dachowe powinny być mocowane do podłoża (do konstrukcji nośnej dachu / stropu).

Kołnierze wpustów powinny być zagłębione w podłożu (czy też osadzone właśnie na konstrukcji nośnej stropu),

W przypadku, gdy na powierzchni dachu przewidziana jest roślinność, bezpośrednie otoczenie wpustów powinno być wolne od roślinności (np. poprzez zastosowanie obudowy wpustu i odpowiedniej opaski żwirowej).

Na różnego rodzaju tarasach itp. wpusty odwadniające powinny być od góry przykryte specjalną kratką maskująca ułożoną w poziomie warstwy nawierzchniowej tarasu. Kratki te nie powinny być trwale połączone z wpustami ze względu na możliwe niezależne przemieszczenia warstw nawierzchniowych w stosunku do warstwy izolacji termicznej (i wpustu) i związane z tym ryzyko uszkodzenia wpustu.”

5. Podsumowanie

Balkony i tarasy dachowe znajdują się zawsze na zewnątrz budynku, w związku z czym przez cały czas narażone są na działanie różnych i naprzemiennie występujących zjawisk pogodowych: słońca i deszczu, śniegu i lodu, zimna i ciepła. Dodatkowo nie oszczędza ich wpływ zanieczyszczonego powietrza, burz lub wody zawierającej substancje żrące.

Uszkodzeń i sporów można uniknąć, jeśli w trakcie planowania, zlecania, wykonania i kontroli przestrzegane będą normy, zasady, standardy i wytyczne oraz wskazówki producentów dotyczące stosowanych materiałów budowlanych.

Zbyt krótkie terminy w fazie planowania i wykonania, wyszukane życzenia inwestorów i architektów oraz finansowe ograniczenia stanowią nierzadko czynniki decydujące o powstawaniu szkód budowlanych.
Brak szczegółowych planów dla balkonów i tarasów dachowych lub nieprawidłowe wytyczne planistyczne skutkują błędnym wykonaniem.

Jeśli leżące u podstaw wykonawstwa opis i wykaz usług są niedostateczne lub zawierają błędy, wówczas skutkuje to często powstawaniem usterek budowlanych i szkód, których usunięcie wiąże się niejednokrotnie z poniesieniem wysokich kosztów. Szkodliwe czynniki atmosferyczne wywierające w fazie wykonania negatywny wpływ na usługi budowlane muszą zostać odpowiednio wcześnie rozpoznane przez wykonawcę. Wspólnie z projektantem należy również przedsięwziąć odpowiednie środki zapobiegawcze i w ten sposób nie dopuścić do niekorzystnych skutków.

Praktyka pokazuje, że w większości przypadków winna powstaniu szkody nie jest jedna przyczyna, lecz cały szereg zaniedbań i błędów. Dlatego ważne jest odpowiedzenie na pytania:

• Jakie specyficzne szkody budowlane występują w przypadku balkonów i tarasów?
• Co jest ich przyczyną i jak można im zapobiec?

Uszkodzenia balkonów i tarasów dachowych wynikają najczęściej z wadliwej konstrukcji, niewłaściwego ułożenia warstw, wad materiałowych i/lub błędów przy układaniu. Należy także pamiętać, że same okładziny z płyt lub płytek nie stanowią izolacji przed opadami atmosferycznymi, takimi jak deszcz czy topniejący śnieg. Dlatego też trzeba zwrócić szczególną uwagę na staranne zbadanie danego podłoża, przemyślane i właściwe zaplanowanie układu warstw oraz złączy. Równie ważne jest ich staranne wykonanie przy jednoczesnym zastosowaniu obowiązujących zasad i wytycznych.

Najczęściej występujące szkody budowlane/ usterki balkonów i tarasów to:

• pęknięcia różnego rodzaju, różnej szerokości i długości, z reguły obejmujące kilka płyt, w okładzinie z płyt i płytek;
• wykwity w szczelinach okładziny z płyt i płytek;
• porastanie mchem i chwastami szczelin okładziny z płyt i płytek;
• poluzowane i luźne płytki i płyty okładziny;
• płytki i płyty nieprzywierające do podłoża;
• wdzieranie się wody deszczowej i wody pochodzącej z balkonów i tarasów do sąsiednich pomieszczeń mieszkalnych;
• pęknięcia w strefie zamocowań balustrady, wykonanych przez okładzinę i  poprowadzonych od góry, i utrata przyczepności okładziny;
• pęknięcia, przenikanie wilgoci i późniejsze szkody spowodowane działaniem mrozu w masywnych balustradach;
• ciągłe pęknięcia w żelbetowej płycie balkonowej z wyciekiem wody na spodzie;
• pęknięcia w płycie nośnej balkonu, przebiegające prostopadle do frontonu budynku, ciągnące się aż do stropu międzypiętrowego i powodujące przenikanie wilgoci do wnętrza budynku;
• wilgoć, spowodowana usterkami w termoizolacji (mostki cieplne), we wnętrzu pomieszczeń pod płytą nośną tarasu dachowego, szczególnie przy narożniku sufit/ściana (geometryczny mostek cieplny), z ryzykiem zagrzybienia;
• plamy wody we wnętrzu pomieszczenia, na spodzie płyty nośnej tarasu dachowego;
• zniszczona mrozem krawędź płyty żelbetowej balkonów;
• brudne ślady po spływającej wodzie na ścianie budynku lub zniszczona warstwa farby na spodzie balkonu w strefie niewłaściwie wykonanych lub nieistniejących okapników;
• rozerwany elastyczny materiał spoinowy (niedostateczne przywieranie krawędzi) w niewłaściwie lub niefachowo wykonanych szczelinach dylatacyjnych;
• przenikanie wody przy niewłaściwie wykonanych przepustach (rury spustowe, wpusty podłogowe) w płytach balkonów lub tarasów dachowych;
• zapchane bądź zamarznięte, bądź niewłaściwie wbudowane wpusty podłogowe lub awaryjne;
• zbyt małe rozmiary wpustów podłogowych lub awaryjnych bądź brak wpustów awaryjnych w balkonach i tarasach z zamkniętymi masywnymi balustradami;
• zbyt nisko zamontowane drzwi balkonowe lub tarasowe, w wyniku czego jest zbyt mało miejsca do montażu niezbędnej izolacji i warstw okładziny;
• brak odpowiednio wyprofilowanego minimalnego spadku;
• brak wykształconej warstwy odprowadzającej wodę w poziomie izolacji poprzez wbudowanie odpowiednich warstw rozdzielających;
• niewyprowadzenie izolacji pionowych na minimalną wysokość 10cm powyżej jednej z warstw prowadzenia wody, tj. płytek;
• brak przelewów awaryjnych.

Wszystkie działania Stowarzyszenia DAFA, w tym również cytowane w artykule wytyczne, zmierzają do wyraźnego podniesienia jakości świadczonych usług, tzn. wykonywania dachów i fasad o możliwie najwyższym standardzie, co przełoży się na większe bezpieczeństwo funkcjonowania branży.

Literatura:
[1]    “DAFA DP 2.01. Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną - wytyczne dachów płaskich”, Publikacja techniczna Stowarzyszenia DAFA,
[2]    „Typische Schäden am Dach” Walter Holzapfel,
[3]    „Balkone und Terrassen” Helga Öttl-Präkelt, Egon Leustenring, Werner H. Präkelt
[4]    „Atlas. Flache Dächer. Nutzbare Flächen” Hans-Busso von Busse, Nils Valerian Waubke, Rudolf Grimme, Jürgen Mertins
[5]    Dokumentacja renowacji tarasu wykonanego przez firmę Poburski Dachtechnik.

Andrzej Wdowiak
Poburski Dachtechnik Sp. z o.o.
Członek Stowarzyszenia DAFA