Konieczność zwolnienia większej liczby pracowników nakłada na pracodawcę dodatkowe obowiązki. Musi on przede wszystkim skonsultować zamiar zwolnień ze związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników oraz wypłacić odprawy.
Przyczyny zwolnień grupowych nie mogą dotyczyć pracowników oraz muszą stanowić wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie za porozumieniem. To ważne dla pracowników, ponieważ tylko w takim przypadku przysługują im określone roszczenia, w tym żądanie wypłaty odprawy. Przyczyny zwolnień nie mogą być pozorne i służyć tylko za pretekst rozwiązania stosunku pracy. Muszą być faktyczne, polegające np. na likwidacji stanowiska pracy. Zamiar zwolnień grupowych pracodawca ma obowiązek skonsultować z zakładowymi związkami zawodowymi, jeżeli zaś nie ma związków – to z przedstawicielami pracowników. Przekazuje na piśmie związkom/ przedstawicielom informacje o przyczynach zamierzonych zwolnień grupowych, liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą, grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, o okresie, w ciągu którego nastąpi zwolnienie, proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia, kolejności dokonywanych zwolnień, propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych ze zwolnieniami, a jeżeli propozycje te obejmują świadczenia pieniężne – sposobie ustalenia ich wysokości. Informacje te są wyjściową do konsultacji. Pracodawca musi bowiem przekazać je w takim terminie, aby umożliwić partnerom zgłoszenie własnych propozycji. Jeżeli związki/ przedstawiciele pracowników zażądają innych informacji, pracodawca ma obowiązek je przekazać, jeśli mogą one mieć wpływ oraz na treść porozumienia.
Konsultacje dotyczące zwolnień grupowych powinny zakończyć się porozumieniem zawartym między pracodawcą a związkami/ przedstawicielami. Powinno ono być zawarte w terminie nie dłuższym niż 20 dni od dnia zawiadomienia przez pracodawcę.
Nie wszystkie konsultacje kończą się porozumieniem. Jeżeli jest to niemożliwe, zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia pracodawca ustala w regulaminie. Powinien w nim uwzględnić w miarę możliwości propozycje przedstawione w ramach konsultacji przez związki/ przedstawicieli pracowników.
Następnie pracodawca na piśmie zawiadamia powiatowy urząd pracy o przyjętych ustaleniach, w tym liczbie zatrudnionych i zwalnianych pracowników oraz przyczynach ich zwolnienia, o okresie, w ciągu którego ma być dokonane zwolnienie, a także o przeprowadzonej konsultacji zamierzonego grupowego zwolnienia. Kopię zawiadomienia przekazuje związkom/ przedstawicielom pracowników, którzy mogą przedstawić urzędowi pracy własną opinię. Dopiero po wyczerpaniu tego trybu pracodawca może wypowiedzieć lub zawrzeć porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie zwolnień grupowych.
Uchybienia w procedurze rodzą po stronie pracownika roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub odszkodowanie. Wybór roszczenia w zależności od sytuacji należy do pracownika.
Edyta Pisarczyk
Autorka jest aplikantką radcowską
Idziemy nr 51 (328), 18 grudnia 2011 r.
