Zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem, czyli na podstawie jednostronnego oświadczenia woli składanego drugiej stronie. Mogą również porozumieć się co do warunków.
W tym drugim przypadku do rozwiązania umowy konieczne jest zgodne oświadczenie woli pracownika i pracodawcy. Jednak trzeba pamiętać, że złożenie takiego oświadczenia pociąga za sobą konsekwencje prawne. Złożenie oświadczenia woli powoduje, że nie w każdej sytuacji można je odwołać. Skuteczne staje się bowiem z chwilą, gdy doszło do drugiej strony w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać (nie ma przy tym znaczenia, czy rzeczywiście się z nim zapoznała). Od tego momentu odwołanie oświadczenia jest w zasadzie możliwe tylko za zgodą drugiej strony. Zatem nieodebranie od pracodawcy pisma o wypowiedzeniu nie powoduje, że wypowiedzenie jest nieważne. Nie pomoże więc nieodebranie pisma wręczanego przez pracownika kadr albo listu na poczcie. Doręczenie bowiem będzie skuteczne z chwilą próby jego wręczenia (pracodawca z reguły na tę okoliczność sporządza notatkę służbową) albo z chwilą upływu terminu drugiego awizo.
Po terminie można odwołać oświadczenie woli tylko za zgodą adresata, do którego było złożone, albo w przypadku, gdy zawiera wady. Kodeks cywilny określa szczegółowo rodzaje wad oświadczeń woli. Taką okolicznością jest stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji o wyrażeniu woli. W szczególności jest nim choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo inne, chociażby nawet przemijające zaburzenie czynności psychicznych. Wadą jest również złożenie oświadczenia woli pod wpływem błędu. Jednak musi to być błąd istotny, sprawiający np., że gdyby osoba składająca oświadczenie woli wiedziała o takiej okoliczności, nie podjęłaby decyzji. Na błąd może więc powołać się kobieta w ciąży, jeżeli nie wiedziała o niej w chwili składania oświadczenia woli. Jeżeli zaś umowę wypowiada pracodawca i termin wypowiedzenia upłynie, kiedy kobieta jest w trzecim miesiącu ciąży, to wypowiedzenie staje się bezskuteczne. Kobiecie w ciąży bowiem nie można wypowiedzieć umowy o pracę.
Od każdego wypowiedzenia umowy o pracę pracownik może odwołać się do sądu pracy w terminie siedmiu dni. Sąd jednak przywróci termin do złożenia odwołania, jeżeli wystąpi o to pracownik, a uchybił terminowi nie ze swojej winy. Roszczenia, z którymi może wystąpić pracownik, są uzależnione od rodzaju umowy. Przy umowie o pracę na czas nieokreślony może wystąpić on o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne albo odszkodowanie, jeżeli umowa jeszcze trwa. Gdy już została rozwiązana, może wystąpić o przywrócenie do pracy albo o odszkodowanie z powodu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy. Przy umowach na czas określony pracownik może w zasadzie wystąpić o odszkodowanie z powodu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę. Tak będzie zwłaszcza w sytuacjach, gdy umowa i tak zostałaby rozwiązana w tym czasie z powodu upływu terminu, na jaki została zawarta.
Edyta Pisarczyk
Idziemy nr 46 (323), 13 listopada 2011 r.
Autorka jest aplikantem radcowskim
