Podpisanie umowy o pracę i warunków tam określonych nie oznacza ich niezmienności w trakcie całego okresu zatrudnienia. Pracodawca może bowiem zmienić te warunki, zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść pracownika, stosując odpowiedni tryb wypowiedzenia zmieniającego.
Tryb ten jest stosowany częściej przy wypowiedzeniu warunków pracy na niekorzyść pracownika, ponieważ nie wymaga zgody pracownika na nowe warunki. Pracodawca może zatem zmienić raz ustalone warunki pracy i płacy, wypowiadając je z zachowaniem okresu wypowiedzenia przysługującego pracownikowi i proponując równocześnie nowe warunki. Pracownik może wówczas zachować się dwojako: przyjąć nowe warunki, które zaczną obowiązywać po upływie okresu wypowiedzenia – albo odmówić ich przyjęcia, a wtedy stosunek pracy rozwiąże się definitywnie po upływie okresu wypowiedzenia. Czas na podjęcie decyzji pracownik ma do połowy okresu wypowiedzenia, czyli przy miesięcznym okresie wypowiedzenia czas ten upłynie po dwóch tygodniach, a przy trzymiesięcznym – po półtora miesiąca.
Pracodawca, który chce wypowiedzieć warunki pracy i płacy, musi zrobić to na piśmie. Powinien w nim wskazać nowe warunki pracy i płacy oraz pouczyć pracownika o możliwości przyjęcia albo odmowie przyjęcia nowych warunków. Także pracownik powinien znać konsekwencje swojego zachowania. Jeżeli zatem pracownik nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, to uważa się, że wyraził na nie zgodę. Jeżeli natomiast pracodawca nie zawrze takich informacji w piśmie wypowiadającym, to prawo podjęcia decyzji pracownikowi przysługuje do końca okresu wypowiedzenia.
Swoją decyzję, odmiennie niż pracodawca, pracownik może wyrazić w każdy sposób, który ujawni jego wolę. Jednak pracownik raz złożonego oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków nie może już cofnąć bez zgody pracodawcy. Zatem decyzja ta powinna być przemyślana. Pracownik może również odwołać się do sądu pracy, jeżeli uważa, że wypowiedzenie zmieniające narusza przepisy prawa. Należy jednak pamiętać, że takie odwołanie nie jest równoznaczne z nieprzyjęciem zaproponowanych nowych warunków pracy. Pracownik powinien zatem złożyć pracodawcy oświadczenie o nieprzyjęciu nowych warunków, a w konsekwencji umowa o pracę rozwiąże się z końcem okresu wypowiedzenia.
Nie każda zmiana warunków zatrudnienia wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Pracodawca bowiem może powierzyć, w przypadkach uzasadnionych swoimi potrzebami, wykonywanie pracy innej niż określona w umowie, na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, pod warunkiem, że nie spowoduje to obniżenia wynagrodzenia pracownika i odpowiada jego kwalifikacjom.
Do wypowiedzeń zmieniających pracodawca ma obowiązek stosować odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę, w tym m.in. o obowiązku konsultacji ze związkami zawodowymi, o ochronie przedemerytalnej, ochronie pracownicy w okresie ciąży i zasiłku macierzyńskiego czy nieobecności pracownika w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Edyta Pisarczyk
Autorka jest aplikantką radcowską
Idziemy nr 16 (345), 15 kwietnia 2012 r.
