Do historii, z datą 27 listopada 2015 roku, przeszedł bankowy tytuł egzekucyjny. Nowelizacja prawa bankowego uchylająca tytuł egzekucyjny była efektem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził jego niezgodność z konstytucją.
Bankowy tytuł egzekucyjny był następcą bankowego tytułu wykonawczego – instytucji prawa bankowego istniejącej do 2005 roku. Różnica pomiędzy obydwoma konstrukcjami była zasadnicza. Tytuł wykonawczy uprawniał bank do prowadzenia egzekucji bez dodatkowych czynności. Natomiast tytułowi egzekucyjnemu w pierwszej kolejności sąd nadawał klauzulę wykonalności, dopiero ona stanowiła podstawę do prowadzenia egzekucji.
Podstawowym zarzutem kierowanym przeciwko bankowym tytułom egzekucyjnym było to, że sąd powszechny nie przeprowadzał postępowania rozpoznawczego. Oznaczało to, że bank na podstawie własnych dokumentów – ksiąg bankowych – ustalał zobowiązanie klienta – dłużnika. Wskazywano przy tym na brak równowagi pomiędzy bankiem – profesjonalistą, a stroną słabszą – klientem.
Do 2005 roku banki mogły wystawiać od razu bankowe tytuły wykonawcze, które były podstawą do prowadzenia egzekucji, zatem nie było tutaj żadnej kontroli sądów. Sytuację zmienił po części bankowy tytuł egzekucyjny – z tytułem tym banki mogły zwrócić się do sądu, który w postępowaniu egzekucyjnym nadawał klauzulę wykonalności. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w tym postępowaniu sąd nie badał merytorycznie sprawy. Sprawdzał jedynie, czy bankowy tytuł egzekucyjny spełnia warunki formalne. Zatem sąd badał dla przykładu oznaczenie stron na bankowym tytule egzekucyjnym, nie badał już natomiast, czy kwota wskazana w dokumencie jest prawidłowa.
Trybunał w wydanym orzeczeniu potwierdził, że bankowy tytuł egzekucyjny bank uzyskuje z pominięciem merytorycznego rozpoznania sprawy. Bank nie musi nawet uprzedzić dłużnika, że występuje o taką klauzulę do sądu. Wprawdzie z kodeksu etyki bankowej wynika, że taka praktyka powinna mieć miejsce, ale taki obowiązek nie wynika z żadnych przepisów prawnych. Dłużnik banku nie bierze udziału w postępowaniu klauzulowym, który tylko bada wniosek banku od strony formalnej. Wobec powyższego klient może się bronić dopiero wtedy, gdy jest już prowadzona egzekucja.
Oczywiście, wykreślenie z ustawy Prawo bankowe instytucji bankowego tytułu egzekucyjnego jest korzystne dla klientów, banki nie będą już mogły na tej podstawie prowadzić egzekucji. Nie oznacza to jednak, że zrezygnują z innych możliwości dochodzenia swoich wierzytelności. Pozostają przecież zabezpieczenia w postaci weksla, poddanie się egzekucji przed notariuszem czy nawet sprzedaż wierzytelności klienta firmie windykacyjnej.
 |
Edyta Pisarczyk-Kulon |
