Badania kontrolne

Zmiany w zakresie badań lekarskich wprowadzone do kodeksu pracy od 1 kwietnia 2015 roku nie zmieniły zasad przeprowadzania badań okresowych i kontrolnych. Pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na te badania, pracownik musi przedstawić zaświadczenie przed stawieniem się do pracy. Obowiązek kierowania pracowników na badania okresowe i kontrolne jest związany z tym, że pracodawca ma zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Może to zrobić m.in. pod warunkiem, że pracownik jest zdolny do wykonywania pracy.

Wątpliwości dotyczą obowiązku wykonania badań lekarskich w przypadku choroby trwającej dłużej niż 30 dni. Jeżeli pracownik po takim okresie stawia się w pracy i chce ją świadczyć, to nawet jeżeli nie upłynął jeszcze okres ważności badań okresowych, ma obowiązek przedstawić orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach opisanych w skierowaniu na badania.

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie podkreślił, że obowiązek przedstawienia orzeczenia o zdolności do pracy, powstaje dopiero wtedy, gdy pracownik stawia się w pracy, gotowy ją świadczyć. Przykład: pracownica chorowała, następnie przebywała na urlopie macierzyńskim i wystąpiła o urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Pracodawca uznał, że pracownica ma obowiązek stawić się w pracy i przedstawić orzeczenie lekarza, a niewykonanie tego obowiązku zakwalifikował jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych i rozwiązał umowę o pracę w trybie natychmiastowym. W innym przypadku pracodawca uznał, że pracownik po zakończonej chorobie nie może rozpocząć zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bez przedstawienia takiego orzeczenia.

W obydwu przypadkach Sąd Najwyższy decyzje pracodawcy uznał za niezgodne z przepisami kodeksu pracy. Badania bowiem są niezbędne przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, natomiast nieprzeprowadzenie ich przed urlopem nie pozostaje w sprzeczności z istotą urlopu wypoczynkowego. Dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika po długiej chorobie bez potwierdzenia zachowania zdolności do pracy byłoby obciążone ryzykiem z punktu widzenia bezpiecznego wykonywania pracy. Odnosi się to zatem do sytuacji, w której po okresie choroby pracownik ma faktycznie świadczyć pracę. W takich wypadkach dopuszczenie do pracy powinno być poprzedzone badaniem lekarskim. Natomiast w sytuacji, gdy bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chorobowego – również urlopu macierzyńskiego – pracownik rozpoczyna urlop wypoczynkowy, o żadnym zagrożeniu bezpieczeństwa pracy nie może być mowy.

Edyta Pisarczyk Autorka jest radcą prawnym. Idziemy nr 17 (500), 26 kwietnia 2015 r.