Zaburzenia wzrostu i dojrzewania u dzieci

Ocena: 0
2166

Przez wakacje większość dzieci podrośnie, straci nadmiar kilogramów i odpocznie od infekcji. Czas po nich będzie dobrym momentem na kontrolę porównawczą wzrostu i masy ciała, do czego zachęcam.

Służą do tego siatki centylowe, opracowane dla całej populacji dzieci. Normy są szerokie, ponieważ obejmują zarówno dzieci najmniejsze, z 3. centyla, jak i największe – z 97. centyla. Jest ich niewiele, około 3 proc., ale są one w normie dla danego wieku. W obserwacji rozwoju dziecka ważne są proporcje masy ciała i wysokości, a także fakt, że dziecko rozwija się wzdłuż jednego kanału centylowego. Niepokojące i wymagające częstej diagnostyki są dysproporcje, czyli np. masa ciała na 50. centylu (średnia dla wieku), a wysokość na 97. centylu – to też norma, ale obejmuje 3 proc. najwyższych dzieci. Różnica trzech kanałów oznacza, że dziecko jest bardzo szczupłe.

Za tą sytuacją mogą się kryć choroby przewlekłe u zdrowego w oczach rodziców dziecka. Dysproporcja taka powoduje problemy ze stawami, zwiększa ryzyko wady postawy, pogarsza koordynację ruchów. Czy jest to choroba, czy zły sposób odżywiania – należy rozważyć z lekarzem.

Dzieci wysokie wydają się starsze. Obiektywnie ich wiek biologiczny można łatwo zbadać, wykonując (na zlecenie endokrynologa) ocenę wieku kostnego. Badanie jest proste, ale nie refunduje go NFZ. Tymczasem dla lekarza pierwszego kontaktu ocena wieku kostnego jest najlepszą medycznie metodą określenia wieku biologicznego dziecka i zaawansowania jego rozwoju. Wiek kostny ocenia się na podstawie zdjęcia rentgenowskiego niedominującej (czyli najczęściej lewej) ręki i nadgarstka, u noworodków zaś – stawu kolanowego. U zdrowych dzieci jądra kostnienia pojawiają się w ściśle określonym czasie i na tej podstawie wyznaczono w atlasach wzorce dla wieku kalendarzowego i płci (wg Greulich i Pyle lub Tannera i Whitehouse’a).

Wynik badania wieku kostnego nie jest charakterystyczny dla żadnej konkretnej choroby. U dziecka z niedoborem wzrostu znaczne opóźnienie wieku kostnego może wiązać się z chorobami objawiającymi się opóźnieniem wzrostu, np. niedoczynnością tarczycy, niedoborem hormonu wzrostu, chorobami przysadki mózgowej i zaburzeniami wchłaniania. Opóźnienie wieku kostnego szybko wychwycone badaniem RTG nadgarstka może wskazywać także na pierwotny niedobór wzrostu w uwarunkowanym genetycznie zespole Turnera i dysplazje kostne.

Opóźnienie dojrzewania płciowego zawsze związane jest z opóźnieniem wieku kostnego, a przedwczesne dojrzewanie – z przyspieszonym wiekiem kostnym. Jest to ważny moment życia dziecka, dlatego warto regularnie kontrolować masę ciała i wzrost dzieci, bo po wychwyceniu odchyleń można szybko rozpoznać – a dzięki temu leczyć – ukrytą chorobę, co uchroni dziecko przed jej konsekwencjami w wieku dorosłym. Można także określić przewidywany wzrost końcowy, często niepokojący rodziców niskich dzieci (metoda Bayley i Pinneau), oraz czas wystąpienia dojrzewania płciowego.

Grażyna Rybak – pediatra
Idziemy nr 34 (517), 23 sierpnia 2015 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ: