Tętniak oznacza poszerzenie światła naczynia, na ogół tętnicy.
Może powstać w każdej tętnicy, najczęściej jednak tętniaki występują w aorcie, tętnicach biodrowych oraz mózgowych. Przyczyna powstania tętniaków u wielu pacjentów nie jest jasna. Przebyty stan zapalny naczynia, miażdżyca, zmiany pourazowe, długotrwałe nieleczone nadciśnienie tętnicze predysponują do powstania tętniaków. Rozpoznawany jest właściwie w dwóch sytuacjach. Najczęściej przypadkowo, w czasie rutynowego badania lekarskiego (wyczuwalny, tętniący guz w brzuchu) lub badań specjalistycznych takich jak: rtg, ultrasonografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny. Dzieje się tak, ponieważ tętniak może nie dawać żadnych dolegliwości, a jeśli już się pojawią – nie są specyficzne. W zależności od umiejscowienia mogą pojawiać się bóle głowy, klatki piersiowej, bóle pleców, korzonków lub brzucha. W przypadku tętniaka aorty piersiowej czasem występują kaszel, chrypa, krwioplucie.
Druga sytuacja, w której rozpoznaje się obecność tętniaka, to jego powikłania – pęknięcie lub rozwarstwienie. Pęknięcie tętniaka na ogół kończy się śmiercią. Silny ból poprzedza wystąpienie wstrząsu i zgonu w ciągu kilku minut. Rozwarstwienie dotyczy tętniaków aorty. Tu pęknięciu ulega wewnętrzna warstwa tętnicy (tzw. błona wewnętrzna), która odwarstwia się od reszty ściany. Rozwarstwienie powiększa się w kierunku przepływu krwi. Może dojść do przebicia naczynia na zewnątrz, a ponieważ rozwarstwienie na ogół dotyczy aorty, takie przebicie powoduje śmierć w ciągu kilku minut – jak przy pęknięciu. Jeśli przebicie następuje do wewnątrz naczynia, pojawiają się dwa kanały, którymi płynie krew. Rozwarstwienie na ogół powoduje silny ból, który może przypominać zawał serca lub ostrą niewydolność nerek. Pojawiają się objawy ostrego bólu brzucha, niedokrwienie kończyny lub omdlenie. Natychmiast wykonana operacja może uratować życie.
Tętniaki w zależności od stanu ściany naczynia można podzielić na dwa typy. Tętniaki prawdziwe – gdy następuje poszerzenie światła naczynia. Tego rodzaju tętniaki mogą pojawić się we wszystkich naczyniach. Jeśli dotyczą naczyń mózgowych, należy je operować – ponieważ pęknięcie takiego tętniaka skutkuje udarem mózgu. Poszerzenie aorty wymaga okresowych kontroli, a przy szybkim poszerzaniu się – operacji.
Tętniaki rzekome najczęściej są powikłaniem zabiegów kardiologicznych, np. po koronarografii. Dochodzi wówczas do uszkodzenia ściany naczynia i krew wydostaje się na zewnątrz naczynia do otaczających tkanek, które tworzą torebkę i hamują dalszy wypływ krwi. Takie tętniaki usuwa się chirurgicznie lub, jeśli jest taka możliwość, wszczepia się stent wewnątrz naczynia.
Istnieją także tętniaki serca. Są one powikłaniem rozległego zawału serca. Jest to uwypuklenie jednej ze ścian serca. Ta część mięśnia jest słabsza, może być przyczyną zaburzeń rytmu serca, niewydolności krążenia lub powikłań zakrzepowo-zatorowych.
Badanie ekg sugeruje obecność tętniaka, pewne rozpoznanie daje badanie echokardiograficzne.
 | Izabela Pakulska - lekarz |
