Przed tygodniem pisałam o tym, jak z połączenia jajeczka i plemnika powstaje człowiek. Już od tego momentu jest on istotą niepowtarzalną, ma swój wyjątkowy kod genetyczny.
Organem matki, który umożliwia rozwój dziecka, jest łożysko. Powstaje ono około 12. tygodnia ciąży. Częścią łożyska jest pępowina. Tą drogą dostarczane są wszystkie niezbędne składniki odżywcze oraz komórki macierzyste, które odgrywają istotną rolę w procesie tworzenia się tkanek. Tętnice pępowinowe zabierają krew ubogą w tlen oraz zbędne produkty przemiany materii. Pępowina w czasie ciąży rośnie, wydłuża się, aby pod koniec ciąży nie ograniczała ruchów dziecka. Przed porodem ma ok. 60 cm długości.Dziecko jest całkowicie zależne od matki. Dlatego tak ważne jest, jak odżywia się kobieta w ciąży. Większość przyjmowanych leków dostaje się przez łożysko do dziecka. Także alkohol! Z tego powodu spożywanie nawet bardzo małych ilości alkoholu w czasie ciąży jest absolutnie zakazane.
Przed porodem dziecko, u którego wykształcone są już wszystkie narządy, nie połyka. Jego przewód pokarmowy dotychczas „nie był używany”. Dziecko odżywiane było tylko przez krew. Pod koniec ciąży dziecko połyka nieco płynu otaczającego płód, dzięki czemu pojawiają się pierwsze ruchy jelit.
Już od 37. tygodnia – w razie porodu – ciążę uważa się za donoszoną. Dziecko ma już wykształcone płuca – to ostatni narząd dojrzewający przed porodem. Płuca mają opowiednią ilość surfaktantu, substancji ułatwiającej ich rozprężanie. U wcześniaków to jej niedobór jest przyczyną zaburzeń oddychania.
O chwili porodu decyduje dziecko! Z jego mózgu wysyłane są sygnały, które powodują wytwarzanie hormonów inicjujących skurcze macicy oraz otwieranie się szyjki macicy. Skurcze powodują odpowiednie ułożenie i przesuwanie się płodu do kanału rodnego. W tym czasie całe ciało dziecka jest rytmicznie uciskane, co powoduje pobudzenie jego narządów wewnętrznych.
Dopiero po porodzie, w chwili pierwszego oddechu, pępowina przestaje odgrywać swoją rolę. Przez naczynia pępowiny przestaje płynąć krew. Płuca u płodu są zapadnięte, nie były dotąd używane. Było to możliwe dzięki połączeniom układu krążenia w dwóch miejscach – jedno to otwór między przedsionkami serca, tzw. otwór owalny, pozwalający na przepływ krwi z prawego do lewego przedsionka; drugie to przewód tętniczy, który łączy pień płucny z aortą (tzw. przewód Botala). Oba te połączenia zostają zamknięte po porodzie, w chwili pierwszego oddechu. Okres adaptacji dziecka do samodzielnego życia trwa 2–3 dni.
Po porodzie pediatra ocenia u dziecka pięć cech: kolor skóry, liczbę uderzeń serca w ciągu minuty (puls), reakcje na bodźce, napięcie mięśni i oddychanie. Za każdą z tych cech przyznaje od 0 do 2 punktów. Jest to tzw. skala Apgar. Dziecko zdrowe otrzymuje 10 punktów.
Nie zdajemy sobie sprawy, jak wielkim wydarzeniem jest dla dziecka poród.
 | Izabela Pakulska – lekarz |
