Atopowe zapalenie skóry należy do najczęstszych chorób dermatologicznych.
Przyczyna tego schorzenia jest zawsze wieloczynnikowa. Często powody nasilonych zmian na skórze u konkretnego pacjenta nie są do końca jasne. Najważniejsze czynniki powodujące chorobę to: wrodzony defekt ektodermalny, różnorodne reakcje alergiczne, zaburzenia neurowegetatywne, zaburzenia psychoemocjonalne, nadwrażliwość na pewne czynniki drażniące, zakażenia wirusowe, bakteryjne i grzybicze.
W procesie diagnostycznym brane są pod uwagę tzw. kryteria Hanifina i Rajki. Mówimy o kryteriach większych i mniejszych. Kryteria większe to: uporczywy świąd, typowe umiejscowienie na skórze, przewlekły i nawracający charakter zmian, dodatni wywiad atopowy rodzinny lub osobniczy (tzn. inna choroba alergiczna). Kryteria mniejsze zaś to: suchość skóry, rogowacenie przymieszkowe, początek w dzieciństwie, skłonność do nawrotowych zakażeń skóry, wysokie stężenie IgE w surowicy krwi, dodatnie alergiczne testy skórne, zaćma, nietolerancja wełny, dermografizm biały.
Przyjęto, że rozpoznanie „atopowe zapalenie skóry” można postawić po stwierdzeniu trzech kryteriów większych, a dodatkowo dobrze jest znaleźć również trzy tzw. kryteria mniejsze. Zatem stosunkowo łatwo postawić właściwą diagnozę, ale za to bardzo trudno wykryć jednoznacznie konkretnego „winowajcę”. Oczywiście zawsze należy wykonać badania alergologiczne. Trzeba zatem oznaczyć stężenie immunoglobuliny IgE i poziom swoistych przeciwciał IgE. Warto też (jeśli stan skóry na to pozwala) wykonać testy skórne prick z alergenami wziewnymi i pokarmowymi oraz testy płatkowe.
U niemowląt i małych dzieci główną przyczyną zmian skórnych są uczulenia pokarmowe, a zwłaszcza nadwrażliwość na mleko, jajka, soję i mąkę pszenną.
W okresie przedszkolno-szkolnym zasadniczą rolę odgrywają zdecydowanie częściej alergeny wziewne: roztocza kurzu domowego, grzyby pleśniowe, sierść i naskórek zwierząt, pyłki roślinne. Potem dodatkowo pojawia się nadwrażliwość na alergeny kontaktowe: metale, kosmetyki, czynniki zapachowe, różne substancje chemiczne oraz leki.
Ponadto należy podkreślić, że prawie zawsze zaostrzenie zmian skórnych powodują wszechobecne „ulepszacze” żywności: różne spulchniacze, barwniki, konserwanty. Niestety, ich identyfikacja diagnostyczna jest praktycznie niemożliwa. Nie można zapominać, że ze względu na bardzo uporczywe swędzenie skóry prawie u wszystkich pacjentów dochodzi do nadkażenia skóry, głównie przez bakterie paciorkowcowe i gronkowcowe. To oczywiście dodatkowo komplikuje objawy i przebieg kliniczny choroby. Pacjenci powinni pozostawać pod kontrolą specjalistyczną lekarza alergologa i dermatologa, którzy udzielą właściwych porad diagnostycznych, pielęgnacyjnych i terapeutycznych.
 |
Ewa Najberg |
