Przemęczenie - objawy i przyczyny

Organizm daje znać na różne sposoby, że pora coś zmienić w naszym funkcjonowaniu. Typowe dla przemęczenia jest osłabienie, uniemożliwiające czasem nawet niewielki wysiłek. Towarzyszyć mu mogą poty, kołatanie serca, zawroty głowy, czasem nawet omdlenie. Zaburzenia koncentracji uwagi to typowy objaw, częstą skargą jest nadmierna senność lub zaburzenia snu polegające na kłopotach z zasypianiem czy niespokojny sen, który nie daje wypoczynku.

Bóle wynikające z przemęczenia mogą dotyczyć różnych części ciała. Najczęściej boli głowa, także mięśnie i stawy. Bóle w klatce piersiowej, bóle brzucha, biegunki mogą być także objawem nadmiernego zmęczenia. Częste infekcje jako skutek osłabienia odporności także bywają spowodowane przemęczeniem. Długo trwające przemęczenie jest przyczyną nadmiernej pobudliwości, drażliwości, może być powodem lęków oraz depresji.

Najczęstszą przyczyną przemęczenia jest niedobór snu. Dorosły człowiek powinien spać około 7 godzin dziennie. Zbyt duża ilość obowiązków („nie mam czasu na sen”), nadmierne zaangażowanie w sprawy zawodowe, życie w przewlekłym stresie często uniemożliwiają zasypianie. Pacjent skarży się, że zaraz po położeniu się – gdy marzy o zaśnięciu – nie potrafi powstrzymać potoku myśli dotyczących pracy i trudnych spraw. Bywa też odwrotnie – część osób budzi się po 3-4 godzinach i nie może ponownie zasnąć.

Przyczyną przemęczenia może być też nieprawidłowe odżywianie. Zarówno posiłki zbyt małe, jak i zbyt obfite nie są korzystne. Jedne mogą powodować niedocukrzenie, drugie – nadmierną senność. Także kofeina i herbata w nadmiernych ilościach mogą być przyczyną zmęczenia.

Odwodnienie to kolejna przyczyna uczucia zmęczenia. Należy o tym pamiętać szczególnie latem oraz przed dużymi wysiłkami fizycznymi. Dwa litry płynów to minimum zapotrzebowania u dorosłego człowieka.

Wszystkie wymienione objawy towarzyszące zmęczeniu mogą też być spowodowane przez choroby ogólnoustrojowe. Jeśli pacjent zgłasza się do lekarza z powodu objawów przemęczenia, konieczne jest wykluczenie tych chorób. Najczęstsze to zespół bezdechu sennego, kiedy mimo odpowiednio długiego snu nie daje on odpoczynku; po nocy taki pacjent wstaje zmęczony. Mała tolerancja wysiłku i kołatania serca to typowe objawy niedokrwistości i niewydolności serca. Choroby autoimmunologiczne, o których pisałam wcześniej, oraz choroby nowotworowe bardzo często objawiają się przewlekłym zmęczeniem.

Postępowanie w przypadku zmęczenia musi zawsze zaczynać się od rozpoznania, jaka jest jego przyczyna. Wykluczenie chorób ogólnoustrojowych i ich leczenie wydaje się oczywiste.

Okres wakacji to dla wielu osób łatwiejsza możliwość zadbania o odpowiednią ilość snu, spożywanie urozmaiconych i niezbyt obfitych posiłków o stałych porach, regularny wysiłek fizyczny. Jeśli mimo tych zmian uczucie zmęczenia nie ustąpi, konieczne będzie ponowne zgłoszenie się do lekarza.

Izabela Pakulska Lekarz Idziemy nr 26 (509), 28 czerwca 2015 r.