W ostatnich 20 latach liczba otyłych wzrosła trzykrotnie. Przyczyną jest mała aktywność fizyczna, wysokokaloryczne tanie jedzenie, bierny odpoczynek przed telewizorem czy komputerem.
Nadmierna masa ciała dziecka bywa niesłusznie bagatelizowana przez rodziców lub dziadków słowami typu: „on z tego wyrośnie” czy „ja też taki byłem”. To pewna ułuda, bo otyli rodzice znacznie częściej mają otyłe dzieci. Te, które do 9. roku nie schudną, mają duże szanse, by zostać otyłymi dorosłymi. Niestety beztroskie czekanie prowadzić może do otyłości, która jest ogólnoustrojową chorobą metaboliczną. Polega na zwiększeniu tkanki tłuszczowej w organizmie i po pewnym czasie prowadzi do zaburzeń w działaniu wielu narządów. Otyłość ściśle wiąże się z występowaniem cukrzycy typu II, nadciśnienia, miażdżycy, chorób serca, zaburzeń lipidowych, zwyrodnienia przeciążonych stawów. Generuje problemy emocjonalne i społeczne, powolną utratę zdrowia oraz dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Poważnym powikłaniem jest stłuszczenie wątroby. Niewielu dorosłych ma świadomość, że stłuszczenie wątroby związane z otyłością jest przewlekłym uszkodzeniem wątroby bardzo przypominającym alkoholowe zapalenie wątroby u alkoholików! Obecnie jest to najczęstsza przewlekła patologia wątroby – ważnego narządu odtruwającego cały organizm. Ta choroba może postępować aż do marskości wątroby, jej niewydolności, a nawet nowotworu.
Stłuszczenie można podejrzewać w oparciu o badanie USG brzucha i poziom enzymów komórek wątroby – transaminaz ASPAT, ALAT, GGTP. Zwiększenie aktywności ALAT i charakterystyczny obraz mlecznej wątroby na ogół wystarcza, choć najpewniejsze rozpoznanie daje biopsja narządu, która jest niestety bardzo inwazyjnym badaniem.
Objawy stłuszczenia wątroby to najczęściej: ból brzucha, zmęczenie, zaburzenia snu, powiększenie wątroby, przebarwienia skóry typu „brudnej na szyi”, czyli rogowacenie ciemne. Większość dzieci ze stłuszczeniem wątroby jest otyła, ale zdarzają się też bez nadwagi. Jednoczesne powiększenie śledziony występuje przy zaawansowanym procesie stłuszczenia prowadzącym do zwłóknienia i marskości wątroby, co zdarza się u 50% chorych.
Każde dziecko z nadwagą wymaga badań krwi i próby szukania chorób współistniejących z patologią wątroby, na przykład: hipercholesterolemii, choroby Wilsona, zakażeń wirusowych typu C i B/HCV, HBV, wrodzonego niedoboru alfa 1 antytrypsyny, a także wykluczenia niedoczynności tarczycy.
Łatwiej jest zapobiegać niż leczyć. Dlatego dzieciom proponuje się profilaktykę i leczenie dietą, ruchem, przede wszystkim zmianę stylu życia i złych nawyków: jedzenie przy TV, popijanie słodkimi napojami, jedzenie paluszków przed posiłkami.
W leczeniu stłuszczenia musi brać udział zespół wielu specjalistów: pediatra, endokrynolog, hepatolog, dietetyk, fizjoterapeuta i psycholog. No i oczywiście świadomy i odpowiedzialny rodzic, który przypilnuje wykonywanie zaleceń lekarzy. Może to smutny temat na wakacyjne miesiące, ale na szczęście latem znacznie łatwiej zgubić parę kilogramów i nauczyć dzieci jedzenia warzyw, owoców i picia wody, by nie dopuścić do problemów z nadwagą i powikłań otyłości.
Grażyna Rybak - specjalista chorób dzieci
Idziemy nr 27 (356), 1 lipca 2012 r.
