Ospa wietrzna

Najbardziej widoczna jest wysypka pęcherzykowa – wypukłe pęcherzyki wypełnione płynem. Najczęściej jest to objaw ospy wietrznej – jednej z najbardziej zakaźnych chorób dzieci. Dlatego warto przed wysłaniem dziecka do przedszkola zerknąć na jego ciało, nawet jeśli samo się ubiera. Jesienią i zimą wzrasta liczba chorych na ospę, najczęściej dzieci od 3 do 6 lat. Gdy pojawia się dziecko z „przeoczoną” wysypką, może zakazić całą grupę. Pogląd, że ta choroba przebiega łagodnie, usypia niestety czujność rodziców. A zdarzają się ciężkie powikłania ospy. Epidemia ospy szerzy się lawinowo w przedszkolach u większości dzieci w lekkiej wersji, a dopiero u ostatnich zakażonych w wersji cięższej z powikłaniami. Zachęcam więc do czujności. Jak pojawią się pęcherzyki, to nie wysyłamy dziecka do przedszkola, ale idziemy na badania lekarskie w izolatce.

Chorobą niezakaźną, która również objawia się pęcherzykami, jest pokrzywka – ostra reakcja alergiczna, która może wystąpić po pokarmach, lekach, kontakcie z alergenami roślin lub zwierząt oraz proszków do prania. Wymaga także obserwowania dziecka przez pediatrę i podania leków (przeciwalergicznych).

Ospa najczęściej zaczyna się przeziębieniem, które wydaje się kolejnym katarem u przedszkolaka. Dzieci gorączkujące lub z kaszlem na ogół trafiają do lekarza. W drugiej dobie występują zmiany skórne – czerwone plamki, które dynamicznie w kilka godzin zmieniają w grudki, a następnie pęcherzyki wypełnione płynem (jak bąble po poparzeniu pokrzywą). Zmian stale przybywa przez pierwsze 4-5 dni choroby. Są silnie swędzące. Na skórze widać zmiany w różnej fazie rozwoju: plamki, grudki i pęcherzyki, co pomaga odróżnić tę chorobę od pokrzywki alergicznej, gdzie widoczne są same bąble, które często zlewają się w większe powierzchnie wypukłe. W ospie zmiany obecne są na skórze owłosionej i śluzówkach jamy ustnej i w okolicy krocza, gdzie silnie pieką. Po kilku dniach pęcherze mętnieją i przysychają. Pacjent zaraża już 2 dni przed wysypką (wtedy jeszcze ma niską zakaźność), aż do jej przyschnięcia – razem 7-9 dni.

Do powikłań ospy zaliczamy pryszcze na skórze całego ciała, miejscowe ropne zakażenia, ropne zapalenia płuc i powięzi oraz zapalenie móżdżku z zaburzeniami równowagi.

Ospę wietrzną leczymy 5 dni Heviranem od chwili rozpoznania, co łagodzi przebieg choroby i zabezpiecza przed powikłaniami. Należy smarować każdą zmianę Gencjaną wodną 1-2% przez 4-5 dni, co ułatwia przysychanie, zmniejsza świąd i chroni przed bakteriami, znacznie lepiej niż białe papki. Wskazane jest mycie codzienne skóry wodą z mydłem, ale nie w wannie, a pod prysznicem, co zapobiega powikłaniom bakteryjnym. Izolacja w domu przez ok. 9 dni hamuje rozwój epidemii.

Osoby, dla których ospa jest groźna, to noworodki (zerowa odporność, przebieg nietypowy) oraz kobiety z wczesną ciążą – ze względu na ryzyko poronienia, wady wrodzone, a tuż przed porodem także ryzyko ospy i małopłytkowości u noworodka. Osoby dorosłe mogą chorować na ospę znacznie ciężej i z powikłaniami. Osoby starsze – babcie, które opiekują się chorym na ospę wnuczkiem, mogą mimo przebytej już ospy zareagować rozwojem półpaśca, objawiającego się bolesnymi, ułożonymi w linię grudkami na skórze.

Obecnie w nowym kalendarzu szczepień dzieci uczęszczające do żłobka mogą otrzymać bezpłatnie 2 dawki szczepionki zapobiegającej ospie Varil-rix w swojej poradni rejonowej. Jest zalecana już w 13. miesiącu życia. Powinny ją otrzymać także przedszkolaki (na razie odpłatnie), które w domu mają młodsze rodzeństwo w wieku niemowlęcym.

Grażyna Rybak Specjalista chorób dzieci Idziemy nr 9 (390), 3 marca 2013 r.