Omdlenie, czyli krótkotrwała utrata przytomności jest skutkiem zmniejszenia przepływu krwi przez naczynia mózgowe. Trwa krótko i ustępuje samoistnie. Przyczyny omdlenia mogą być różne.
U osób młodych najczęściej jest to omdlenie odruchowe, spowodowane nieprawidłowymi odruchami z receptorów znajdujących się w płucach, sercu i naczyniach krwionośnych. Ich pobudzenie prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, zwolnienia lub nadmiernego przyspieszenia pracy serca. Omdlenie występuje czasem jako reakcja na nagły bodziec taki jak hałas, ból, zapach, a także na sytuację stresową. Może pojawić się podczas długotrwałego stania lub przebywania w dusznym pomieszczeniu. U niektórych osób występuje w trakcie posiłku lub po nim, w czasie oddawania moczu oraz ataku kaszlu. Odwodnienie, nagłe ruchy głową, noszenie zbyt ciasnych kołnierzyków sprzyjają niedotlenieniu mózgu. Czasem przyczyną utraty przytomności może być gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego. Tak dzieje się na przykład po nagłym wstaniu, szczególnie z pozycji leżącej.
U części pacjentów omdlenia powtarzają się w podobnych okolicznościach. Warto im zapobiec, pamiętając o piciu dużej ilości płynów, zakładaniu odpowiedniego ubioru oraz unikaniu długiego stania i przebywania w dusznych pomieszczeniach. Osoby mdlejące w czasie pobierania krwi powinny uprzedzić o wystąpieniu takich zdarzeń w przeszłości – krew pobiera się wówczas w pozycji leżącej.
U dużej grupy pacjentów przed omdleniem występują objawy zwiastujące, takie jak: mroczki przed oczami, spocenie, przyspieszona praca serca. Najlepiej wówczas położyć się, można też usiąść z głową pochyloną między kolanami, można napinać mięśnie kończyn, siadać z nogami skrzyżowanymi, ściskać w dłoniach jakiś przedmiot – takie metody pozwalają czasem uniknąć pełnej utraty przytomności.
Jeśli jesteśmy świadkami zasłabnięcia, upewnijmy się, czy pacjent oddycha oraz czy nie doszło do zatrzymania pracy serca; jeśli stwierdzimy zatrzymanie krążenia, wzywamy pomoc i zaczynamy akcję reanimacyjną! Następnie należy taką osobę położyć na wznak z nogami uniesionymi ok. 20-30 stopni i zapewnić dostęp powietrza. Przypominam, aby osobom nieprzytomnym nie podawać nic do picia! Ryzyko zachłyśnięcia jest wówczas olbrzymie, a leczenie zachłystowego zapalenia płuc długotrwałe. Drugim częstym błędem jest podawanie preparatów nitrogliceryny pod język. Mogą one doprowadzić do jeszcze większego spadku ciśnienia i znacznego pogorszenia stanu pacjenta.
Omdlenie odruchowe jest związane z konkretną sytuacją, zawsze trwa krótko i ustępuje samoistnie. Jednak nie każda utrata przytomności ma podłoże odruchowe. O innych przyczynach krótkotrwałych utrat przytomności – za tydzień.
 | Izabela Pakulska - lekarz |
