Na rynku dostępnych jest wiele leków przeciwbólowych. Część z nich można kupić bez recepty, nie oznacza to jednak że ich stosowanie jest bezpieczne.
Najbardziej popularny jest paracetamol. W Polsce dostępnych jest około 40 (!) preparatów paracetamolu, na przykład Apap, Acenol, Codipar, Panadol. Istnieje także około 40 preparatów złożonych – zawierają poza paracetamolem coś jeszcze – pseudoefedrynę, kofeinę, ibuprofen, codeinę i inne. Przykłady to Gripex, Saridon, Fervex oraz wiele innych. Tych preparatów nie wolno stosować u dzieci poniżej 12. roku życia oraz należy zachować dużą ostrożność u dorosłych z chorobami przewlekłymi oraz u kobiet w ciąży. Paracetamol jest lekiem przeciwbólowymi i przeciwgorączkowym. Ma wiele zalet: nie drażni żołądka, nie wchodzi w niekorzystne reakcje z innymi lekami. Działanie zaczyna się około 30 minut po połknięciu i utrzymuje się przez około pięciu godzin. Maksymalna dobowa dawka leku u osób dorosłych to cztery gramy. Większe dawki mogą doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia wątroby. Z tego też powodu paracetamolu nie powinni stosować pacjenci spożywający często alkohol oraz z marskością i przewlekłym uszkodzeniem wątroby. Paracetamol nie działa jednak przeciwzapalnie i z tego powodu u części chorych jest mało skuteczny.
U takich pacjentów stosuje się niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Najbardziej popularnym lekiem tej grupy, dostępnym także bez recepty, jest aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy. Acard, Asprin, Polocard, Polopiryna, Encopiryna i wiele innych – to wszystko preparaty tej samej substancji, różniące się dawką oraz miejscem wchłaniania. Niektóre nie wchłaniają się w żołądku, ale dalej, w jelicie, są wówczas mniej szkodliwe. Spośród innych leków należących do grupy NLPZ najbardziej znane są Ibuprofen, Naproksen, Pyralgina, dostępne bez recepty, oraz na receptę takie jak Diclac, Olfen, Voltaren, Majamil, Ketonal i wiele, wiele innych. Wszystkie te leki działają przeciwbólowo, przeciwgorączkowo oraz przeciwzapalnie, w zależności od preparatów – z różną siłą. Wszystkie mają też olbrzymią ilość działań niepożądanych. Bardzo często pojawiają się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Tak często, że większość lekarzy równocześnie zapisuje leki osłaniające żołądek (dostępne na receptę!). Nudności, bóle brzucha, krwawienia z przewodu pokarmowego występują u tych pacjentów bardzo często i mogą być groźne. Najbardziej narażone na takie działanie są osoby starsze oraz pacjenci z chorobą wrzodową. Wszystkie te leki nasilają działanie preparatów zmniejszających krzepnięcie krwi. Mogą także wywoływać reakcje uczuleniowe, dawać napady duszności (astma aspirynowa), mogą uszkadzać wątrobę. Pamiętajmy, że im większe dawki leków, tym większe ryzyko działań niepożądanych. Stosowanie kilku preparatów NLPZ zwiększa także ryzyko powikłań.
Mimo że duża część leków przeciwbólowych jest dostępna bez recepty, proponuję, aby ich stosowanie zawsze uzgadniać z lekarzem.
Izabela Pakulska - lekarz
Idziemy nr 51 (328), 18 grudnia 2011 r.
