Jesienią najczęstszą dolegliwością, z jaką pacjenci zgłaszają się do lekarza – poza przeziębieniami – są bóle, szczególnie kręgosłupa i stawów.
Niższa temperatura i większa wilgotność powietrza, wcześniej zapadający zmrok oraz mniej ruchu nasilają odczucie bólu. Ból może być ostry – odgrywa wówczas ważną rolę, informuje o jakiejś patologii. Jest także ból przewlekły. O bólu przewlekłym mówimy, jeśli trwa ponad trzy miesiące. Nie musi występować przez całą dobę, może pojawiać się nawrotowo. Ten typ bólu nie odgrywa korzystnej roli, może być powodem depresji i pogorszenia funkcjonowania. Boleć może każdy staw, najczęściej dolegliwości dotyczą kręgosłupa. Bóle krzyża mają związek ze zmianami zwyrodnieniowymi. Nie jest to jednak tak prosta zależność. Czasem w badaniu radiologicznym stwierdza się bardzo duże zmiany zwyrodnieniowe u pacjenta bez dolegliwości. Bywa też odwrotnie – silne bóle przy niewielkich zmianach w badaniach obrazowych. Poza tym u wielu osób bóle zmniejszają się po 60. roku życia, chociaż zmiany zwyrodnieniowe postępują. Krążki międzykręgowe z wiekiem ulegają odwodnieniu, a w konsekwencji powodują zaburzenia stabilizacji kręgosłupa oraz zespoły uciskowe nerwów w kanale kręgowym i kanałach korzeniowych. Promieniowanie bólu do kończyny, zaburzenia jej czucia, drętwienie lub osłabienie siły mięśniowej to objawy bardziej zaawansowanej choroby, świadczą o ucisku na nerw. Wymagają one konsultacji lekarskiej i dokładnej diagnostyki.
Bóle krzyża są typową chorobą przeciążeniową. Często pojawiają się po wysiłku fizycznym. Bóle innych stawów, szczególnie kolanowych i biodrowych, są także skutkiem przeciążenia, na ogół wynikającego z nadwagi. Powinniśmy zapobiegać występowaniu bólów krzyża. Poza normalizacją ciężaru ciała zwracajmy uwagę na pozycję, w której spędzamy większość czasu. Jeśli pracujemy w pozycji siedzącej, przynajmniej co godzinę powinniśmy wykonać kilka ćwiczeń. Przykłady takich prostych ćwiczeń łatwo znaleźć w internecie czy w poradnikach. W czasie silnego bólu nie należy gimnastykować się, gdyż może ona nasilić dolegliwości. Wówczas najlepiej położyć się na plecach na podłodze lub innym twardym podłożu, a nogi zgięte w kolanach położyć wyżej. Jest to tzw. pozycja odwrócona krzesełkowa. Przynosi dużą ulgę.
Przyczyną dolegliwości może być też stan zapalny stawów. Wówczas poza bólem zwraca uwagę zaczerwienienie i obrzęk chorego stawu. Osteoporoza bardzo długo nie daje dolegliwości, bolą dopiero jej skutki – złamanie kręgu. Inną, na szczęście znacznie rzadziej występującą przyczyną bólu, są przerzuty do kości.
Leczenie bólu jest trudne i długotrwałe. U części chorych rehabilitacja przynosi pewne korzyści. Wielu pacjentów stosuje leki przeciwbólowe, niektóre można kupić bez recepty. Mimo że łatwo dostępne, mogą być niebezpieczne, ale o tym innym razem.
Izabela Pakulska - lekarz
Idziemy nr 50 (327), 11 grudnia 2011 r.
