Małe dzieci chętnie biorą różne drobne przedmioty do ust; liżą je i sprawdzają smak. Zachowanie to, mimo że wynika z dziecięcej ciekawości świata, jest ryzykowne i może zakończyć się połknięciem ciała obcego.
Najczęściej przedmiot, jeśli jest mały, swobodnie przechodzi przez przewód pokarmowy i jest wydalany w ciągu kilku dni do tygodnia. Jednak zdarzają się groźne powikłania, takie jak niedrożność przewodu pokarmowego lub oddechowego, odleżyna – owrzodzenie śluzówki przełyku lub żołądka, a nawet perforacja, czyli przedziurawienie przewodu pokarmowego.
Średnia wieku takich pacjentów to trzy lata. Najczęściej połykane są monety – ok. 40 proc., i baterie – 25 proc. przypadków. Zdarzają się jednak przedmioty ostre; kawałki szkła połyka aż 11 proc. małych pacjentów. Stara zasada, aby drobiazgi i monety trzymać poza zasięgiem najmłodszych, jest stale aktualna. Problem połknięć komplikuje fakt, że dorosły nie zauważa, iż dziecko coś połknęło w czasie zabawy bez nadzoru. Widoczne objawy występują tylko u 25 proc. dzieci. Najczęściej są to wymioty, bóle brzucha i/lub klatki piersiowej, kaszel, krztuszenie się, które mogą być mylone z infekcją układu oddechowego. W przypadkach utkwienia ciała obcego w przełyku u ok. jednej czwartej pacjentów objawy mogą nie pojawić się przez pierwsze dni.
Jeżeli wiemy, że dziecko coś połknęło, to w razie napadu kaszlu, sinienia i ewidentnych trudności w oddychaniu należy niezwłocznie – w oczekiwaniu na wezwane pogotowie ratunkowe – koniecznie przytrzymać dziecko za nogi głową do dołu, potrząsając ciałem i próbując ułatwić wypadnięcie przedmiotu przez usta.
Przy podejrzeniu połknięcia ciała obcego u dziecka – nawet bez objawów – wykonuje się badanie radiologiczne. W ponad połowie przypadków ciało obce jest w żołądku, u ok. 20 proc. dzieci – w przełyku lub jelicie, u 2 proc. – w dwunastnicy. Ponad 40 proc. dzieci wydala samoistnie z kałem połknięty drobny przedmiot. U ponad połowy potrzebne jest badanie endoskopowe i zabiegowe wyjęcie ciała obcego, czasami nawet po 3-4 tygodniach od zdarzenia. Niektóre dzieci wymagają takiego zabiegu w znieczuleniu ogólnym. Najczęściej ma to miejsce po połknięciu monety lub okrągłych baterii do zegarków – przedmioty te mogą być bardzo niebezpieczne! Metal przylegający do śluzówki uszkadza ją, tworzy zapalenie, odleżynę, a następnie przetokę, co może się skończyć krwawieniem, a nawet krwotokiem. „Niewinne” połknięcie ciała obcego może być bardzo groźne, a nawet stać się przyczyną zgonu.
Choć większość ciał obcych opuszcza przewód pokarmowy drogą naturalną w ciągu kilku dni, to zawsze należy skonsultować się z lekarzem, ze względu na ryzyko odległych powikłań związanych z obecnością połkniętego przedmiotu w przełyku, żołądku czy jelicie. Decyzja o badaniu endoskopowym najczęściej wynika z podejrzenia połknięcia baterii i konieczności szybkiego usunięcia ciała metalicznego.
 |
Grażyna Rybak |
