Czasem układ immunologiczny myli się i wytwarza przeciwciała przeciw własnym tkankom
Układ odpornościowy zdrowego człowieka chroni organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Po kontakcie z wirusem, bakterią lub innym tak zwanym antygenem wytwarza przeciwciała. Ich rola polega na rozpoznaniu, a następnie zniszczeniu „przeciwnika”. Czasem jednak układ immunologiczny myli się i wytwarza przeciwciała przeciw własnym tkankom. Pisałam o tym przed tygodniem. Istnieją sugestie, że układ immunologiczny nie myli się i że atakuje własne komórki wtedy, gdy odnajduje w nich coś nieprawidłowego. Przykładem może być jakaś infekcja. Wytwarzane są wówczas przeciwciała, tak zwane autoprzeciwciała, prowadzące do powstania chorób autoimmunologicznych.Choroby autoimmunologiczne można podzielić na dwa rodzaje. Pierwszy to choroby narządowo swoiste, czyli takie, gdzie przeciwciała są skierowane przeciwko konkretnemu narządowi. Najczęściej występującą chorobą autoimmunologiczną narządowo swoistą jest choroba Hashimoto, czyli zapalenie tarczycy. Jest ona także najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroba długo przebiega bezobjawowo. Wielu pacjentów trafia do lekarza dopiero z powodu klinicznych cech niedoczynności tarczycy. Typowe dolegliwości to uczucie zmęczenia, senność, zwiększenie masy ciała, uporczywe zaparcia, marznięcie. W badaniu zwraca uwagę sucha skóra, obrzęki, wolna praca serca. Do postawienia diagnozy nie wystarcza oznaczenie poziomu hormonów tarczycy we krwi. Należy zbadać obecność przeciwciał charakterystycznych dla tej choroby.
Druga grupa to choroby, w których przeciwciała nie są związane z konkretnym narządem – są to układowe choroby autoimmunologiczne. Przykładem takiej choroby jest toczeń układowy – przewlekła, wielonarządowa choroba reumatyczna o podłożu immunologicznym.
W tych chorobach dolegliwości mogą (ale nie muszą!) dotyczyć wielu narządów. Mogą pojawić się zmiany na skórze, może dojść do uszkodzenia nerek, błon surowiczych, zaburzeń neurologicznych, nieprawidłowego obrazu krwi. Diagnostyka tych chorób jest znacznie trudniejsza. Często pacjent zgłasza się do lekarza wtedy, gdy choroba jest już zaawansowana.
Diagnostyka chorób autoimmunologicznych polega między innymi na stwierdzeniu obecności przeciwciał, które są skierowane przeciwko jakiejś strukturze znajdującej się w komórce. Przykładem są przeciwciała skierowane przeciwko strukturom jądra komórkowego. Są one określane skrótem ANA (Anti-Nuclear Antibodes). ANA u osób zdrowych mogą występować w śladowych ilościach. Dlatego ważne jest stwierdzenie nie tylko ich obecności, ale także wielkości ich miana. W dalszej kolejności określa się typ przeciwciał ANA. Przeciwciała te mogą reagować z różnymi tkankami, dlatego objawy choroby mogą być bardzo różne. Oznaczanie autoprzeciwciał jest pomocne nie tylko w diagnostyce tych chorób, ale także w monitorowaniu przebiegu choroby. Badania przeciwciał można wykonać tylko w specjalistycznych ośrodkach.
 | Izabela Pakulska – lekarz |
