Chrońmy się przed rakiem

Obawiam się, że zarówno lekarzy, jak i pacjentów czeka wiele trudnych chwil związanych nie tylko z małą ilością środków finansowych, ale także ze słabym przygotowaniem tej „rewolucji”. Zielona karta otwierająca możliwość szybkiej diagnostyki i leczenia pacjenta z nowotworem miała być stosowana od 1 stycznia 2015 roku, ale jeszcze pod koniec grudnia było wokół niej wiele niejasności.

Sytuacja jest zatrważająca. W Polsce nowotwory stanowią najczęstszą przyczynę zgonu u osób w wieku 45–68 lat. Najczęściej chorujemy na nowotwory płuc, jelita grubego, gruczołu krokowego – mężczyźni, i sutka – kobiety. Inne nowotwory złośliwe występują rzadziej: u mężczyzn rak pęcherza moczowego, żołądka, nerki, krtani, trzustki i inne. U kobiet nowotwory trzonu macicy, jajnika, szyjki macicy, żołądka i tarczycy. W obu grupach najczęstszą przyczyną zgonu jest nowotwór płuc.

Proponuję zamiast zamartwiać się o przyszłość, już od dziś dołożyć wszelkich starań, aby pakiet onkologiczny nas nie dotyczył.

Prewencja pierwotna obejmuje trzy sposoby działania: zmianę zachowań i nawyków, czyli tzw. zmianę stylu życia, zapobieganie infekcjom oraz wykonywanie badań genetycznych.

O zmianie trybu życia pisałam już wielokrotnie. Najbardziej znanym winowajcą, powodem wielu chorób, jest bez wątpienia tytoń. Zaprzestanie palenia o 30 proc. zmniejsza ryzyko nowotworu płuc. Okazuje się, że palenie papierosów zwiększa także ryzyko zachorowania na inne nowotwory – takie jak rak pęcherza moczowego, rak nerki, rak szyjki macicy, rak krtani i przełyku – oraz na białaczki.

Alkohol zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory wątroby, jamy ustnej, krtani i jelita grubego.

Istotną rolę w zapobieganiu nowotworom odgrywa dieta. Wykazano, że dieta zawierająca dużą ilość tłuszczu, środków konserwujących oraz mało błonnika zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory. Stwierdzono, że spożywanie świeżych warzyw i owoców jest korzystne. Nie zaobserwowano jednak, aby spożywanie suplementów witamin miało działanie ochronne. Trzeba pamiętać, że pigułki zawierające witaminy nie zastąpią świeżych warzyw i owoców i nie mają działania prewencyjnego.

Wszystkim polecam regularną aktywność fizyczną. Nadwaga i brak ruchu to kolejne czynniki ryzyka wielu nowotworów (jelita grubego, nerek, narządów kobiecych), ale wysoka aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko zachorowania szczególnie na raka piersi i okrężnicy.

Udowodniono, że stosowanie antykoncepcji oraz hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi i raka szyjki macicy.

Zachorowanie na czerniaka skóry jest bardziej prawdopodobne u osób narażonych na promieniowanie UV.

Nie wszystkie czynniki ryzyka możemy wyeliminować. Jednym z nich są czynniki genetyczne oraz wiek. Zachorowalność na nowotwory po 50. roku życia znacząco się zwiększa. Wówczas ważne jest, aby nowotwór rozpoznać jak najwcześniej. Ale o tym za tydzień.

Izabela Pakulska – lekarz Idziemy nr 1 (484), 4 stycznia 2015 r.