Chrapanie jest częstą dolegliwością. Bagatelizowane, może prowadzić do bardzo poważnych powikłań i chorób, w konsekwencji zaś istotnie wpływa na jakość i długość życia.
Chrapanie powstaje na skutek wibracji podniebienia miękkiego w czasie snu. Związane jest ze zwężeniem dróg oddechowych na różnym poziomie. U małych dzieci najczęściej powodem jest przerost migdałków, u dorosłych (częściej u mężczyzn po 50. roku życia) – niedrożność nosa (skrzywienie przegrody nosa, polipy, przerost małżowin nosowych) oraz zapadanie się rozluźnionych ścian gardła i podniebienia miękkiego podczas snu. Stąd nasilenie chrapania po alkoholu lub środkach nasennych, rozluźniających mięśnie ściany gardła.Oprócz chrapania często rozwija się zespół bezdechu sennego (sleep apnea syndrom, SAS), prowadzący do niedotlenienia, niewyspania i przewlekłego zmęczenia. Gdy podniebienie miękkie wibruje w czasie wdechu i wydechu, mamy do czynienia z chrapaniem, gdy zapada się, blokując przepływ powietrza w drogach oddechowych, występuje obturacyjny bezdech senny.
Wiotkość podniebienia miękkiego odpowiada za ponad 80 proc. przypadków chrapania i zespołu bezdechu sennego. Jeśli chrapaniu towarzyszy obturacyjny bezdech senny (przerwy w oddychaniu podczas snu trwające do kilku minut), to jest on przyczyną przewlekłego niedotlenienia wielu narządów i prowadzi do szeregu chorób i powikłań, takich jak m.in. nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa serca, cukrzyca, niewydolność nerek, udary mózgu, choroba Parkinsona i wielu innych. Nadmierna senność dzienna po nocy z bezdechami może być powodem zaśnięcia za kierownicą, przy obsługiwaniu maszyn lub pracy na wysokości, co staje się przyczyną groźnych wypadków. Dlatego powinniśmy zbadać, czy chrapaniu nie towarzyszą bezdechy nocne. Do tego służy badanie polisomnograficzne.
Są dwie metody leczenia bezdechów: operacyjna i nieoperacyjna lub ich połączenie. Metodą nieoperacyjną jest stosowanie podczas snu aparatu CPAP, który wspomaga oddychanie, zwiększając ciśnienie powietrza przy wdechu, co pomaga pokonać opory w drogach oddechowych. Inną metodą jest stosowanie specjalnych szyn na żuchwę podczas snu (stomatolodzy) lub specjalnych poduszek. Niektórzy polecają wszywanie piłeczki ping-pongowej w plecy piżamy, co wymusza spanie na boku.
Metod operacyjnych jest wiele. U dzieci leczenie chrapania polega na wycięciu lub zmniejszeniu przerośniętych migdałków, u dorosłych – głównie na udrożnieniu nosa i plastyce podniebienia miękkiego, języczka czy języka i gardła.
Zabiegi te można wykonać ambulatoryjnie w znieczuleniu miejscowym – z wyjątkiem operacji przegrody nosa. Cięższe przypadki bezdechów wymagają leczenia szpitalnego. U większości pacjentów można jednak usunąć lub przynajmniej zmniejszyć chrapanie bez konieczności pobytu w szpitalu.
 | dr n. med. Stanisław Nitek |
