Choroby zapalne jelit

Choroba występuje u ludzi młodych, między 20. a 40. rokiem życia. Jej przyczyny wciąż nie są znane. Typowym objawem jest biegunka z obecnością krwi i śluzu w kale. Choroba prawie zawsze dotyczy odbytnicy, czyli końcowej części jelita grubego; może w sposób ciągły przechodzić wyżej. W rzadkich przypadkach obejmuje całe jelito grube. Jest więc jasne, że stan pacjenta będzie różny w zależności od stopnia nasilenia zmian.

U chorych, u których zajęta jest tylko odbytnica, jedynym objawem może być krew w kale, może nie być biegunki, mogą nawet wystąpić zaparcia, zdarza się to jednak bardzo rzadko. W większości przypadków zajęta jest większa część jelita, a choroba pojawia się tzw. rzutami. Dochodzi wówczas do około 20 wypróżnień dziennie, z krwią w kale, pojawia się też gorączka i bóle brzucha. Jeśli zaostrzenia występują często lub trwają długo, dochodzi do spadku ciężaru ciała, odwodnienia, niedokrwistości z niedoboru żelaza, pojawiają się obrzęki. Wiadomo, że stres, stan zapalny, przyjmowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i antybiotyków, a także nagłe zmiany w sposobie odżywiania mogą spowodować zaostrzenie choroby.

Rozpoznanie choroby wymaga badań specjalistycznych. Do postawienia pewnej diagnozy konieczne jest badanie histopatologiczne wycinka jelita, pobranego w czasie badania endoskopowego. Jednak to nie wystarczy. Dla lekarza bardzo ważne są dalsze informacje, takie jak stopień zaawansowania choroby (jak wysoko sięga, czy są obecne owrzodzenia) oraz badania oceniające stan ogólny pacjenta. Służą temu dalsze badania, takie jak sigmoidoskopia, czasem kolonoskopia. U niektórych chorych wykonuje się wlew doodbytniczy. Badań tych nie wolno wykonywać w okresie zaostrzenia choroby. Konieczne są badania krwi określające stopień niedokrwistości, parametry zapalne, niedobory żelaza i elektrolitów (częste i groźne u pacjentów z biegunkami).

Choroba jest nieuleczalna. Celem terapii jest doprowadzenie do remisji oraz utrzymanie jej jak najdłużej. Leczenie jest różne w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Podawane są czopki, wlewki doodbytnicze, silne leki doustne (aminosalicylany, glikokortykosterydy, leki immunosupresyjne), czasem prowadzi się leczenie biologiczne. Niektórzy chorzy wymagają hospitalizacji. Powikłania wrzodziejącego zapalenia jelita mogą być groźne. Może dojść do rozdęcia jelita lub jego perforacji. Istnieje większe ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Częste jest uszkodzenie wątroby.

Pacjent z rozpoznanym colitis ulcerosa musi być pod opieką gastrologa. Istotną rolę w leczeniu odgrywa dieta. W okresie remisji powinna być to dieta lekkostrawna, należy unikać mleka i jego przetworów, potraw wzdymających i błonnika. Ważne jest uzupełnianie elektrolitów i witamin. W czasie zaostrzenia dieta jest znacznie bardziej rygorystyczna. Niektórzy pacjenci wymagają leczenia pozajelitowego.

Izabela Pakulska Autorka jest lekarzem Idziemy nr 41 (575), 9 października 2016 r.