Pogorszenie pamięci i kłopoty z przyswajaniem nowych wiadomości to częste skargi osób w różnym wieku. Kiedy przyczyną jest zmęczenie lub długotrwały niedobór snu, po odpoczynku dolegliwości ustąpią.
Częściej jednak powodem są choroby naczyniowe, zapalne, metaboliczne lub zaburzenia endokrynologiczne. Przyczyną mogą być także choroby układu nerwowego, a jedną z nich jest choroba Alzheimera. Dochodzi w niej do stopniowego zwyrodnienia komórek układu nerwowego, do zaniku kory mózgowej. Choroba nasila się z wiekiem, dlatego w starzejących się społeczeństwach już teraz jest dużym problemem. Jest najczęstszą przyczyną otępienia u osób po 65. roku życia; może pojawić się wcześniej (wczesna postać choroby Alzheimera). Początkowo objawy bywają bagatelizowane przez pacjenta i otoczenie. Apatia i zmniejszenie zainteresowań, kłopoty z przyswajaniem i zapamiętywaniem nowych wiadomości, trudności w nazywaniu przedmiotów, pogorszenie logicznego myślenia – to pierwsze objawy choroby. Zaburzenia nastroju, spowolnienie ruchowe podobne do stwierdzanych w depresji mogą także występować. Później pojawiają się kłopoty z orientacją w otoczeniu, zaburzenia mowy, problemy z wykonywaniem podstawowych czynności, takich jak ubieranie się i mycie. W zaawansowanej postaci pacjent wymaga cały czas opieki.
Rozpoznanie choroby stawia się po wykonaniu testów psychologicznych, badań krwi oraz specjalistycznych badań ośrodkowego układu nerwowego, takich jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, PET, SPECT, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz badania genetyczne. Wymagają one hospitalizacji w oddziale neurologicznym specjalizującym się w takiej diagnostyce. Celem tych badań jest także wykluczenie innych przyczyn otępienia.
Przyczyna choroby nie jest do końca znana. Pewne znaczenie mają predyspozycje genetyczne oraz choroby współistniejące.
Choroby Alzheimera nie można wyleczyć, celem farmakoterapii jest zatrzymanie lub spowolnienie jej przebiegu. Istnieją czynniki, które zmniejszają ryzyko wystąpienia choroby. Należą do nich praca intelektualna, nawet taka jak rozwiązywanie krzyżówek czy gra w szachy. Także regularny wysiłek fizyczny i kontakt z innymi ludźmi. Nie bez znaczenia jest sposób odżywiania. Szczególnie polecana jest dieta śródziemnomorska, bogata w warzywa i owoce, ryby, wszystko z małą zawartością tłuszczu, oraz umiarkowane spożycie alkoholu. Leki obniżające poziom cholesterolu we krwi zmniejszają ryzyko choroby, podobnie niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ), jednak w ich przypadku ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest zbyt duże, by sugerować ten sposób prewencji. Hormonalna terapia zastępcza nie zapobiega, wbrew wcześniejszym sugestiom, wystąpieniu otępienia.
Specjalistyczne leki stosowane w demencji są kosztowne. Refundacja dotyczy tylko pacjentów z rozpoznaną chorobą Alzheimera.
Izabela Pakulska - lekarz
Idziemy nr 9 (338), 26 lutego 2012 r.
