Atopowe zapalenie skóry

Może pojawiać się w każdym wieku, choć zdecydowanie częściej występuje u małych dzieci, a zwłaszcza u niemowląt w pierwszym roku życia. W Polsce choroba ta dotyczy prawie 20 proc. dzieci i 2-3 proc. osób dorosłych. Należy do schorzeń uwarunkowanych genetycznie, choć czynniki środowiskowe również odgrywają istotną rolę. Etiopatogeneza nie jest do końca jasna, ale zdecydowanie największą rolę odgrywają nieprawidłowe procesy immunologiczne, reakcje alergiczno-zapalne ze wzrostem przeciwciał IgE i nadwrażliwością limfocytów. Pewne znaczenie mają również czynniki infekcyjne: bakteryjne i grzybicze. Ponadto dużą rolę odgrywa stres. Atopowe zapalenie skóry często występuje rodzinnie i nierzadko wiąże się z innymi chorobami alergicznymi: pokrzywką, przewlekłym nieżytem nosa i astmą oskrzelową.

Wśród czynników przyczynowych istotną rolę odgrywają czynniki uczuleniowe: alergeny wziewne, jak roztocza kurzu domowego, pleśnie, pyłki roślinne, sierści zwierząt; alergeny pokarmowe – mleko, soja, jajka, ryby, czekolada, orzechy, niektóre owoce i różne dodatki do żywności, oraz alergeny kontaktowe – metale, środki higieniczno-pielęgnacyjne, substancje zapachowe.

Obraz kliniczny choroby jest typowy. Zawsze występuje suchość, łuszczenie skóry oraz bardzo duży świąd i wtórne nadkażenia. Warto jednak podkreślić różnice w przebiegu choroby związane z wiekiem.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt najczęściej pojawia się w trzecim-czwartym miesiącu życia. Pierwsze zmiany występują na twarzy. Zaczerwienione, błyszczące policzki wyglądają jak polakierowane. Potem pojawiają się różne plamki, sączące pęcherzyki i krostki. Następnie wysypka rozszerza się na inne części ciała: szyję, uszy, tułów, wyprostne części kończyn – łokcie i kolanka. Skóra jest sucha i szorstka. Istnieje skłonność do ciemieniuchy na skórze owłosionej głowy. Pojawia się silny świąd. Niemowlaki nie potrafią się drapać, dlatego zwykle są po prostu niespokojne, słabo śpią i często płaczą. Na szczęście istnieje pewna tendencja do ustępowania zmian: 80 proc. maluchów wyrasta z choroby przed ukończeniem drugiego roku życia, ale u części pacjentów zmiany utrzymują się dłużej.

U dzieci szkolnych typowe są zmiany w okolicy zgięć dużych stawów: łokci, kolan i nadgarstków oraz na grzbietach stóp i dłoni. Pojawiają się zmiany rumieniowe, plamisto-grudkowe, z przeczosami i strupkami. Skóra staje się zgrubiała, z elementami lichenizacji. Niestety, czasami zmiany na skórze utrzymują się przez całe życie. U osób dorosłych wykwity układają się zwykle symetrycznie w okolicy czoła, oczodołów, ust, dłoni, klatki piersiowej. Skóra jest bardzo sucha, pogrubiała, zaczerwieniona, przebarwiona lub odbarwiona, ze śladami licznych nadżerek i strupów. Dodatkowo włosy są kruche, łamliwe, a paznokcie – zmienione chorobowo. Uporczywe swędzenie skóry jest bardzo męczące. Pacjenci potrzebują kompleksowej pomocy lekarskiej.

Ewa Najberg Alergolog Idziemy nr 41 (524), 11 października 2015 r.