Anemia, czyli niedokrwistość, to najczęstsza choroba hematologiczna dzieci. Polega na niedoborze czerwonych ciałek krwi, ich słabym wysyceniu hemoglobiną, czyli czerwonym barwnikiem odpowiedzialnym za przenoszenie tlenu do wszystkich tkanek.
Głównym problemem chorych na niedokrwistość jest niedotlenienie organizmu. Przyczyn jest bardzo wiele, najczęściej związanych z niedoborem żelaza. Najczęstszym powodem anemii noworodka i niemowlęcia jest anemia matki w ostatnich miesiącach ciąży. Wtedy to płód gromadzi żelazo; gdy brak go matce, zabraknie i dziecku. Dlatego anemią zagrożone są wcześniaki, bo one nie zdążyły nagromadzić zapasów w okresie skróconej ciąży. U otyłych niemowląt szpik nie nadąża produkować krwinek na zbyt dużą masę ciała. Inną przyczyną są infekcje, zwłaszcza poważne: zapalenia płuc, układu moczowego, sepsy. Powodem anemii może być złe wchłanianie żelaza i witaminy B12 w celiakii, mukowiscydozie, zapaleniach jelit, alergiach pokarmowych, przewlekłych biegunkach. Wrodzone wady budowy hemoglobiny powodują rozpad krwinek czerwonych i przewlekłą anemię. Wszystkie choroby nowotworowe pociągają za sobą anemizację organizmu, a do najczęstszych u dzieci zaliczamy białaczkę. Anemie gwałtownie przebiegające występują po krwotoku, a przewlekłe – u nastolatek z powodu krwawień miesięcznych. Anemiczne dziecko nie zawsze jest blade, wątłe i chude. W ciężkiej, nieleczonej niedokrwistości może tak być, ale bladość to późny objaw anemii. Wcześniejsze są zaburzenia apetytu, jego brak lub zjadanie papieru, tynku itp. Anemia pogarsza odporność, dzieci częściej chorują, co zużywa składniki krwi i żelaza z ustroju i pogłębia niedokrwistość. Sprzyja to kolejnym zachorowaniom dziecka. Ze względu na przewlekłe niedotlenienie anemicy łatwiej się męczą, zwłaszcza przy wysiłku, bieganiu, cierpią na bóle głowy, także gorzej się uczą, słabiej koncentrują. Niemowlęta z anemią ze względu na niedotlenienie tkanek gorzej się rozwijają, wolniej rosną i przybierają na wadze. Charakterystyczna jest bladość spojówek oczu i płatków ucha, suchość skóry, łamliwość włosów i paznokci, zajady w kącikach ust. Wymienione objawy są wskazaniem do zbadania krwi.
Interpretację należy zawsze zostawić lekarzowi, ponieważ normy stężeń hemoglobiny, liczby krwinek i hematokrytu są różne w zależności od wieku dziecka. I tak poziom hemoglobiny w 12. miesiącu życia Hgb=12mg/dl są dla noworodka nieprawidłowe, mówią o anemii. Uznane za normę Hgb=10mg/ dl w 3. miesiącu życia, tzw. anemia fizjologiczna, w innych okresach życia wskazują na anemię i wymagają leczenia.
Sposób leczenia zależy od ciężkości anemii, przyczyny i czasu trwania. Anemia, która pojawia się w związku z chorobą infekcyjną, ustępuje w trakcie leczenia zapalenia. Ostre utraty krwi wywołane krwotokiem wymagają przetoczenia krwi tej samej grupy, najczęściej dotyczy to dzieci z wypadków. Choroby onkologiczne wymagają leczenia nowotworu i najczęściej okresowych toczeń krwi. Anemie przewlekłe związane z niedoborem żelaza i witamin krwiotwórczych można leczyć podawaniem doustnym lub domięśniowym brakujących składników.
Zapobieganie anemii u dzieci to: żywienie i leczenie anemii ciężarnych, zapobieganie wcześniactwu, prawidłowa dieta dzieci (warzywa, owoce, mięso, ryby, żółtko jaj, jogurty), szczególnie szybko rosnących, dorodnych niemowląt oraz nastolatek, a także unikanie diet wegetariańskich w dzieciństwie, wczesne rozpoznanie przyczyn przewlekłych biegunek, leczenie alergii.
Grażyna Rybak - specjalista chorób dzieci
Idziemy nr 16 (345), 15 kwietnia 2012 r.
