Alergia pokarmowa powstaje w wyniku nadwrażliwości organizmu na rożne, zupełnie zwyczajne składniki pokarmowe. Może pojawiać się w każdym wieku, choć zdecydowanie częściej występuje u dzieci, zwłaszcza u najmłodszych.
Badania epidemiologiczne wykazują nadwrażliwość pokarmową u 1-2 proc. osób dorosłych i u 4-8 proc. dzieci. We wczesnym okresie życia układ immunologiczny jest niedojrzały, a ściany przewodu pokarmowego nieszczelne, dlatego alergeny łatwo przenikają do krwi i wywołują reakcje uczuleniowe. U noworodków i małych niemowląt objawy alergii pokarmowej mają bezpośredni związek z mlekiem, jedynym pokarmem spożywanym w tym okresie. Potem, wraz z wiekiem dziecka, dieta ulega zróżnicowaniu, co zwiększa znacznie liczbę potencjalnych alergenów. Rozwój alergii pokarmowej zależy od czynników genetycznych, środowiskowych oraz stopnia ekspozycji na rożne składniki pożywienia. W zasadzie każdy pokarm może być alergenem, choć znaczenie pojedynczych produktów jest zmienne, często zależy od zwyczajów żywieniowych w danym kraju i w konkretnej rodzinie. W Polsce najczęstsze alergeny pokarmowe to: mleko krowie, białko jaja kurzego, soja, pszenica, ryby, skorupiaki i inne owoce morza, orzechy, owoce cytrusowe i drobnopestkowe (pomidory, truskawki, poziomki), kakao, czekolada.
Objawy alergii pokarmowej są bardzo różnorodne i zmienne, mogą pojawiać się pod postacią reakcji natychmiastowej lub opóźnionej. Dolegliwości dotyczą wielu narządów. Najczęściej obserwowane są objawy z przewodu pokarmowego: biegunki, wymioty, zaparcia, ulewania, bole brzucha, wzdęcia, oraz objawy skórne: różnorodne wysypki, pokrzywki, obrzęki. Czasem pojawiają się objawy ze strony układu oddechowego: katar, kaszel, duszność, oraz układu nerwowego: nadpobudliwość lub apatia, bole głowy, chwiejność emocjonalna, zaburzenia snu. U niektórych osób występuje tzw. zespół anafilaktyczny jamy ustnej: obrzęk, świąd lub pieczenie języka, gardła i podniebienia. Dolegliwości te obserwowane są najczęściej po spożyciu świeżych warzyw i owoców. Najcięższą manifestacją alergii pokarmowej jest wstrząs alergiczny, połączony z omdleniem i zaburzeniami świadomości.
Niestety, rozpoznanie alergii pokarmowej i wykrycie szkodliwego składnika wcale nie jest łatwe. Brak bowiem jednego, uniwersalnego testu, który jednoznacznie rozstrzygałby problem. Najważniejszą rolę odgrywa analiza sposobu odżywiania oraz szukanie związku między konkretnym pokarmem a odczuwanymi dolegliwościami. Należy wykonać pewne badania dodatkowe, które mogą ułatwić postawienie prawidłowego rozpoznania: testy skórne, stężenie IgE i poziom swoistych przeciwciał IgE.
Ewa Najberg - doktor medycyny
Idziemy nr 41 (318), 9 października 2011 r.
