Zespół alergii jamy ustnej, tzw. OAS (oral allergy syndrome), to pewien zestaw objawów klinicznych, występujący na śluzówkach, związany z alergią pokarmową i wziewną.
Zespół ten pojawia się u 5-10 proc. pacjentów uczulonych na różnorodne pyłki roślinne. Zwykle pojawia się po kilku latach trwania alergii, dlatego też częściej dotyczy młodzieży i dorosłych, a znacznie rzadziej małych dzieci. Warto dodać, że u niektórych osób dolegliwości obserwowane są tylko w okresie pylenia konkretnej, uczulającej rośliny, ale u innych objawy mogą występować przez cały rok, niezależnie od pory kwitnienia. Ponadto zauważono, że typowe reakcje krzyżowe zdecydowanie częściej występują bezpośrednio po rozmaitych stresach i po dużym wysiłku fizycznym. Objawy chorobowe wywołane są głównie przez świeże owoce, warzywa oraz orzechy. Najczęściej pojawia się nadwrażliwość na seler, marchew, ziemniaki, pomidory, jabłka, melony, arbuzy, kiwi, śliwki, wiśnie, orzechy laskowe, włoskie i ziemne, na różne zioła i przyprawy. Nieprzyjemne dolegliwości występują zazwyczaj bezpośrednio po kontakcie przyjętego pokarmu ze śluzówką jamy ustnej.
Najczęściej po kilku minutach od spożycia konkretnego alergenu pojawia się nieprzyjemny świąd jamy ustnej i gardła, pieczenie języka i gardła, uczucie mrowienia, obrzęk warg, pokrzywka lub wysypka wokół ust. Objawom skórnym i śluzówkowym nierzadko towarzyszy katar, kichanie, swędzenie oczu, rzadziej bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Niekiedy może nawet wystąpić ostry wstrząs anafilaktyczny zagrażający życiu.
Na szczęście wiele pokarmów zmienia strukturę i właściwości uczulające po zastosowaniu obróbki termicznej. Warzywa i owoce pod wpływem gotowania, duszenia, mrożenia czy pieczenia osłabiają swoją aktywność alergenową. Dlatego też osoby z silną nadwrażliwością muszą uwzględnić takie obserwacje kliniczne w swoim jadłospisie.
Rozpoznanie zespołu OAS oparte jest na dokładnym wywiadzie chorobowym oraz typowym obrazie klinicznym. Należy oczywiście dodatkowo wykonać testy skórne punktowe i płatkowe, ewentualnie badanie swoistych przeciwciał IgE. Można również przeprowadzić testy swoistej prowokacji z podejrzanym pokarmem.
Przy pojawieniu się dolegliwości związanych z zespołem OAS należy dokładnie wypłukać jamę ustną wodą i zastosować leki przeciwalergiczne doustne i miejscowe, zależnie od rodzaju i nasilenia objawów chorobowych. Zazwyczaj należy przyjąć leki przeciwhistaminowe, czasem preparaty sterydowe, a w wyjątkowych przypadkach epinefrynę (adrenalinę).
Leczenie profilaktyczne polega na stosowaniu odpowiedniej diety eliminacyjnej, unikaniu szkodliwych pokarmów, zawłaszcza orzechów oraz świeżych owoców i warzyw. Odczulanie na pyłki roślinne zwykle poprawia również tolerancję na uczulające pokarmy i po pewnym czasie może całkowicie zlikwidować objawy zespołu OAS.
 |
Ewa Najberg |
