Upały a zdrowie dzieci

Wiemy, że największe promieniowanie UV notowane jest w godz. 12-13. Wtedy rozsądnie jest unikać otwartego słońca i zapewnić dziecku cień. Przed wyjściem z domu nałożyć na odkryte części ciała krem z filtrem co najmniej UVA 15. W upał, czyli pogodę, z temperaturą tuż nad ziemią powyżej 30 st. C, maksimum termiczne dnia występuje nie w południe, ale w godz. 15-18. Organizm reaguje w procesie ochładzania obfitym wydzielaniem potu przez gruczoły potowe. Pot, parując ze skóry, obniża temperaturę ciała. Czasami pocenie się nie wystarcza, gdyż na ten proces wpływa wilgotność środowiska, wiek, nadwaga, otyłość, choroby serca, spożywanie alkoholu i leków. Poza tym przy intensywnym poceniu tracimy wodę, sód i potas, co może obniżyć ciśnienie, wywołać drżenia mięśni i zaburzenia rytmu serca. Zawsze przy temperaturze 35 st. C zaburzona jest termoregulacja, a powyżej 38 st. C „wysychają” gruczoły potowe. Ryzyko udaru znacznie wzrasta przy 39 st. C, a przy 41 st. C zagrożone jest życie. Dlatego warto mieć świadomość, że zostawienie śpiącego dziecka w wózku na słońcu (lub w zamkniętym samochodzie, gdzie temperatura dochodzi do 50-60 st. C) niesie ryzyko wszystkich tych stanów.

Aby uniknąć przegrzania dziecka, trzeba skracać jego czas przebywaniu na słońcu (poniżej 2 godz.). Dzieci i osoby starsze powinny wychodzić z domu koniecznie z nakryciem głowy. Warto w ciągu dnia zamykać w domu okna i żaluzje, by ograniczyć napływ gorącego powietrza do pomieszczeń, a otwierać nocą, kiedy jest chłodniej. Dzieci biegają, a wysiłek fizyczny może prowadzić do odwodnienia z pocenia i utraty minerałów. Mogą biegać, ale muszą znacznie więcej pić: wody mineralnej, chłodnika, zupy warzywnej. Soki i napoje z cukrem sprzyjają odwodnieniu!

Dziecko zabrane z mamą do pracy w klimatyzowanych pomieszczeniach nie może od razu wychodzić na zewnątrz, na upał, bo wywoła to szok termiczny. Podobnie nad wodą nie powinno gwałtownie wchodzić do niej bezpośrednio po nasłonecznieniu.

Normą jest, że w upał dziecko odmówi zjedzenia obiadu, lepiej podać mu lekki posiłek: jogurt z owocami, warzywa w naleśniku, budyń z lodami. One dostarczą niezbędnych kalorii i minerałów, które dziecko straciło z potem. Warto unikać tłustych, smażonych i kalorycznych dań, które obciążają metabolicznie zmęczony wysoką temperaturą organizm. Po nich gorzej znosi się upał. Dzieci nie piją alkoholu, który sprzyja odwodnieniu organizmu i spadkowi ciśnienia, ale młodzież lubi zimne piwo! A ono poza chwilowym schłodzeniem szybko prowadzi do odwodnienia, nasilając oddawanie moczu i parowanie ze skóry.

Dzieci powinny nosić lekkie i przewiewne czapki, odzież z bawełny o jasnych kolorach.

W razie zawrotów głowy, osłabienia, niepokoju, dotkliwego pragnienia, bólu głowy należy ochłodzić ciało w cieniu, polać wodą szyję, kark i czoło i skontaktować się z lekarzem (w zaburzeniach świadomości dzwonić na pogotowie).

Grażyna Rybak Pediatra Idziemy nr 33 (516), 16 sierpnia 2015 r.