Jeżeli w toku badania wniosku lub oferty pojawiają się wątpliwości, zamawiający obowiązany jest zwrócić się do wykonawcy o wyjaśnienia. Podobnie rzecz się przedstawia przy ocenie złożonych przez wykonawcę wyjaśnień, gdyż każde nieścisłości muszą być wyjaśnione. Celem tej procedury jest podpisanie ważnej umowy oraz właściwa realizacja zamówienia publicznego.
Zamawiający jest uprawniony, choć coraz częściej słychać głosy że i zobowiązany, do wykorzystania procedury, o której mowa w art. 87 ust. 1 albo w art. 26 ust. 4 ustawy Pzp. Zgodnie z tymi przepisami Zamawiający wzywa wykonawców aby w wyznaczonym terminie złożyli wyjaśnienia odpowiednio treści oferty albo w zakresie oświadczeń lub dokumentów, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy Pzp.
Należy przy tym uznać, że inaczej niż w przypadku uzupełniania dokumentów, w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej akceptowane jest stanowisko, iż proces wyjaśniania może przybrać formę więcej niż jednego zapytania. Oznacza to, że w przypadku gdy mimo przedłożenia wyjaśnień zamawiający nadal ma wątpliwości lub pojawiły się kolejne obszary wymagające wyjaśnienia, to okoliczność zamawiający jest uprawniony do wystąpienia o kolejne wyjaśnienie.
Oczywiście procedura ta w razie jej wszczęcia musi odbywać się z poszanowaniem zasady równego traktowania wykonawców, co zgodnie z orzecznictwem KIO i Sądów Okręgowych wskazuje na obowiązek jednakowego traktowania wykonawców, bez ulg i przywilejów.
Należy ponadto zauważyć, że zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawców, którzy nie wykazali spełniania warunków udziału w postępowaniu. Wykluczenie obejmuje dwie sytuacje faktyczne. Po pierwsze, gdy wprawdzie wykonawca przedłożył wymagane przez Zamawiającego poprawne oświadczenia i dokumenty potwierdzające spełnianie warunków udziału w postępowaniu, lecz nie wynika z nich, iż posiada on wymagane uprawnienia, wiedzę i doświadczenie, potencjał osobowy, techniczny, zdolności finansowe lub ekonomiczne. Po drugie, gdy wykonawca nie przedłożył oświadczeń lub dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu. W obu tych przypadkach wykonawca nie wykazuje bowiem, że spełnia warunki, gdyż nie dostarcza wymaganych informacji pozwalających Zamawiającemu na weryfikację spełniania postawionych wymagań.
Część nieścisłości powstałych tak w dokumentach pierwotnie złożonych, jak i przedstawionych w wyniku wezwania do uzupełnienia, oczywiście można usunąć poprzez procedurę wyjaśnień zarówno treści oferty, jak i oświadczeń lub dokumentów. Każdy jednak wykonawca musi pamiętać, iż uchylając się od odpowiedzi lub udzielając niepełnej odpowiedzi na zadane pytania, może spowodować iż właśnie takie zachowanie zaważy o ocenie jego wniosku lub oferty, w konsekwencji doprowadzając odpowiednio do wykluczenia z postępowania lub odrzucenia oferty.
Podsumowując, Zamawiający w pierwszej kolejności obowiązany jest do podjęcia wskazanych w ustawie Pzp procedur sanacyjnych, w tym skorzystania z wyjaśnień, i dopiero po ich wyczerpaniu może dokonać wykluczenia wykonawcy z postępowaniu lub odrzucenia złożonej przez niego oferty.
Zamawiający musi jednak pamiętać o jednym. Zarówno wyjaśnienia z art. 87 ust. 1 jak i z art. 26 ust. 4 ustawy Pzp muszą być wyjaśnieniami, a nie uzupełnieniem informacji, których w ofercie czy wniosku zabrakło. W przypadku wyjaśnień z art. 87 ust. 1 ustawa wprost zakazuje dokonywania jakichkolwiek zmian w jej treści, co do wyjaśnień z art. 26 ust. 4 ustawy Pzp analogiczny zakaz wpracowała KIO w swoim orzecznictwie. Wyjaśniając rzecz na przykładzie, jeżeli wykonawca nie podał w wykazie osób wymaganych informacji na temat wykształcenia personelu, to Zamawiający może w wezwaniu do wyjaśnień poprosić o wskazanie, czy informacji tej nie ma w innym dokumencie składającym się na wniosek czy ofertę, nie może natomiast poprosić wykonawcy o wyjaśnienia poprzez podanie, jakie wykształcenie mają osoby wskazane w wykazie. Takie "wyjaśnienia" stanowiłby bowiem w rzeczywistości uzupełnienie wykazu o informacje w nim niepodane, a zatem uzupełnienie w trybie art. 26 ust. 3 ustawy Pzp, które jest inną instytucją i które zgodnie z utrwalonym orzecznictwem KIO można stosować tylko jednokrotnie.
Źródło i grafika: KZP
