Promocja zdrowia w miejscu pracy

Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę liczne obowiązki związane z ochroną zdrowia pracowników. Najważniejsze wynikają z ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dotyczą m.in. badań lekarskich: wstępnych, okresowych i kontrolnych. Na pracodawcy spoczywa także obowiązek oceny ryzyka zawodowego stanowiska pracy. Jest to wręcz podstawa ochrony zdrowia pracowników oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Szczególne obowiązki w zakresie promocji zdrowia zostały nałożone także na pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej. Dotyczą zapewnienia pracownikom niepełnosprawnym doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa zawodowego oraz usług rehabilitacyjnych (ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Zdrowie pracowników to znaczący kapitał każdej firmy. Ma również wymiar ekonomiczny i społeczny. Jego poprawa wydłuża ich aktywność zawodową i przynosi wymierne korzyści.

Z punktu widzenia pracodawcy:

• poprawa wewnętrznych relacji społecznych wśród pracowników oraz relacji podwładny - przełożony,
• pozyskanie kompetentnych pracowników i adekwatnego ich wynagradzania,
• zmniejszenie kosztów absencji chorobowej oraz kosztów wypadków przy pracy i ograniczenie ryzyka zawodowego,
• zmniejszone koszty związane z fluktuacją kadr,
• budowanie publicznego wizerunku firmy zgodnie z filozofią społecznej odpowiedzialności biznesu,
• racjonalizacja ponoszonych kosztów na: ochronę zdrowia, bhp, szkolenia i świadczenia socjalne.

Firma promująca postawy prozdrowotne swoich pracowników i dbająca o poprawę warunków pracy może im oferować wiele korzystnych świadczeń pozapłacowych związanych z ochroną zdrowia (prywatna opieka medyczna, dodatkowe ubezpieczenia, karty kulturalno-sportowe, szczepienia ochronne). Dalsze zwiększenie zaangażowania pracodawców w działania prozdrowotne na rzecz pracowników wymaga obniżenia kosztów z tym związanych i wprowadzenia odpowiednich ulg podatkowych.

Dla pracowników:

• wydłużenie okresu zawodowej aktywności osób starszych,
• otwarcie na innowacje i zdobywanie dodatkowych kwalifikacji,
• zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób cywilizacyjnych w tym zawodowych,
• zwiększenie postaw prozdrowotnych promujących zdrowy styl życia,
• wzrost odpowiedzialności za własne zdrowie,
• konsekwentne przestrzeganie zalecanych kontrolnych badań lekarskich.

Stan zdrowia zatrudnionych jest istotnym i wymiernym wskaźnikiem zdrowia publicznego, sprawności i jakości całego systemu ochrony zdrowia. Państwo konsekwentnie podejmuje działania wspierające obywateli w dbaniu o stan zdrowia, co potwierdzają ostatnio wprowadzone zmiany w ustawie z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz trwające prace legislacyjne nad ustawą o zdrowiu publicznym i Narodowym Planem Zdrowia na lata 2016 - 2020. Ustawa zawiera wiele regulacji dotyczących ochrony i promowania zdrowia w miejscu pracy.

Promocja zdrowia i profilaktyka przynoszą oszczędności nie tylko dla budżetu i gospodarki, ale i dla poszczególnych pracodawców. Polacy coraz rzadziej korzystają ze zwolnień lekarskich. Koszty z tego tytułu wciąż są jednak wysokie. Nadal znajdujemy się w czołówce statystyk europejskich dotyczącej absencji chorobowej. Obowiązujące przepisy w dostateczny sposób regulują zarówno zasady wystawiania zwolnień lekarskich, jak również przeprowadzania kontroli lekarzy wystawiających zwolnienia lekarskie i kontroli ubezpieczonych korzystających z tych zwolnień. Nie tylko ZUS, ale także pracodawca ma prawo sprawdzić czy zaświadczenie lekarskie zostało prawidłowo wystawiane i czy jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem.

Reasumując:

1. Promocja zdrowia w miejscu pracy powinna stanowić mocno wyeksponowany element nie tylko w ustawie o zdrowiu publicznym, ale przede wszystkim w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2016 - 2020 uwzględniającym profilaktykę chorób zawodowych i wypadków przy pracy.

2. Finansowanie rehabilitacji leczniczej i potrzeb zdrowotnych pracujących osób niepełnosprawnych powinien w pełni przejąć NFZ. Obciążanie PFRON wydatkami na rehabilitację leczniczą znacznie zmniejsza pulę środków na rehabilitację zawodową i społeczną.

3. W trosce o optymalne przedłużenie aktywności zawodowej starszych pracowników (50+) konieczna jest konsekwentna realizacja kompleksowego programu profilaktyki zdrowotnej i opieki geriatrycznej.

4. Pracodawcy oczekują wypracowania rozwiązań pozwalających na godzenie życia zawodowego z rodzinnym przez osoby pracujące sprawujące opieką nad rodzicami lub innymi osobami od nich zależnymi.

5. Programy zdrowotne w tym NPZ powinny precyzyjnie określać rolę pracodawców i pracobiorców w zakresie polityki i profilaktyki zdrowotnej w miejscu pracy.

6. Dalsze zwiększenie zaangażowania pracodawców w działania prozdrowotne na rzecz pracowników wymaga obniżenia kosztów z tym związanych i wprowadzenia odpowiednich ulg podatkowych.

7. Należy zapewnić odpowiednie szkolenia dotyczące profilaktyki ochrony zdrowia w miejscu pracy zarówno dla pracodawców jak i pracobiorców.

8. Osoby w wieku produkcyjnym to grupa potencjalnie zagrożenia depresją, stresem i wypaleniem zawodowym. Koniecznością jest rozszerzenie zakresu okresowych badań profilaktycznych (m.in. psychiatrycznych) przez lekarzy medycyny pracy. Pracownicy oczekują większego psychologicznego wsparcia i profilaktyki w tym zakresie.

9. Potencjał służby medycyny pracy powinien być lepiej wykorzystywany. Za zasadne należy uznać wprowadzenie możliwości zawierania przez lekarzy medycyny pracy kontraktów z NFZ na uzyskanie uprawnień do leczenia chorób stwierdzonych w ramach badan kontrolnych.