Organizacje związkowe od 1996 roku organizują w dniu 28 kwietnia obchody Dnia Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy. Poprzez akcje informacyjne, spotkania i tematyczne konferencje starają się zwrócić uwagę opinii publicznej na zagrożenia występujące w procesie pracy. Międzynarodowa Organizacja Pracy szacuje, że w skali rocznej ponad 2 miliony ludzi traci życie w wyniku wypadków przy pracy lub chorób zawodowych. To oznacza śmierć około 5000 pracowników dziennie.
W 2003 roku MOP proklamowała 28 kwietnia Światowym Dniem Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy. Sejm RP uchwałą z lipca 2003 roku postanowił, że dzień ten będzie obchodzony także w Polsce. Ten symboliczny akt przyczynia się do promocji działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa pracy, ograniczenia liczby wypadków, profilaktyki w zakresie chorób zawodowych.
Międzynarodowa Organizacja Pracy zaproponowała już w zeszłym roku, że tegoroczna kampania informacyjna wokół Dnia Bezpieczeństwa będzie koncentrowała się wokół problemów związanych z przemocą i molestowaniem w pracy.
Pandemia COVID-19, miliony zakażonych i liczba zmarłych sięgająca już setek tysięcy zweryfikowała ten plan. Nie oznacza to jednak, że nie powinniśmy pamiętać o patologicznych zjawiskach w stosunkach pracy i nie powinniśmy ich zdecydowanie zwalczać. Przeciwnie, narastający w wyniku pandemii i, jak się wydaje, nieuchronny kryzys gospodarczy ujawnia zarówno odruchy solidaryzmu w stosunkach pracy, jak i najgorsze instynkty i zachowania. Gdy pracownik w stosunkach pracy traktowany jest wyłącznie jak rzecz lub "koszt", pojawiają się patologie.
Związki zawodowe w Polsce poświęcając 28 kwietnia pamięci ofiar wypadków przy pracy i chorób zawodowych podkreślają potrzebę poświęcania szczególnej uwagi warunkom pracy. Tu i teraz - także, a nawet przede wszystkim - w czasie epidemii. Bo epidemia już wpływa bezpośrednio na pogorszenie się warunków pracy. A jej skutki ekonomiczne - co już zauważamy - będą miały ogromny, negatywny wpływ na bezpieczeństwo pracowników. I to nie tylko to związane z możliwością zakażenia.
W Polsce, wg wstępnych danych GUS, liczba wypadków przy pracy w 2019 r. zmniejszyła się. Wypadkom uległo 83 205 osób. Zginęły 184 osoby, w tym aż 44 w budownictwie. Zmniejszyła się liczba wypadków ciężkich o ponad 25% - było ich 360. Te dane zostaną zweryfikowane w listopadzie br. Po raz kolejny trzeba pamiętać, że statystyki nie obejmują samozatrudnionych, których jest w Polsce bardzo wielu i wciąż dużej szarej strefy zatrudnienia. Czy COVID-19 i związane z nim załamanie w wielu branżach wpłyną na bezpieczeństwo pracy i tegoroczne statystyki. Zapewne tak. Dowiemy się za rok.
Polskie media rzadko piszą i mówią o problemach bezpieczeństwa pracy. Najczęściej wtedy, gdy ktoś zginie. Czasem wtedy, gdy naruszenia bezpieczeństwa pracy jest szczególnie rażące i szokujące.
Dziś apelujemy do Państwa Redakcji: w tym szczególnym, symbolicznym dniu włączcie się w kampanię na rzecz bezpiecznej pracy. W każdej możliwej formie. To ważne, bo w sytuacji, w której część z nas traci pracę i środki utrzymania, reszta pracuje w szczególnych warunkach epidemii, warunkach, które nie są normalne, nie możemy zapominać o bezpieczeństwie. Choćby po to, by to co nienormalne nie stało się normą także po epidemii.
Dzień Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Pracy i Dzień Pamięci Ofiar Wypadków przy Pracy nie znajdzie się zapewne wśród Waszych "headlines" 28 kwietnia. Ale prosimy, nie zapominajcie o nich.
Warszawa, dnia 23 kwietnia 2020 r.
Zbigniew Janowski
Przewodniczący Związku Zawodowego "Budowlani"
Z-ca Przewodniczącego
Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP
